Han de Jong

Het Nederlandse consumentenvertrouwen is in april voor de zevende maand op rij gedaald. De index kwam uit op -37, de laagste stand sinds oktober 2023, tegen -34 in maart. Zowel het oordeel over het economische klimaat als de koopbereidheid verslechterde. De onrust die wordt veroorzaakt door de handelsoorlog zal een belangrijke factor zijn waarom consumenten almaar somberder worden. De -37 van april ligt ruim onder het gemiddelde op de langere termijn.

Er zijn van die momenten dat een econoom die de conjunctuur volgt zijn armen wanhopig in de lucht steekt, hopend op hulp van boven. Het circus rond de Amerikaanse invoerheffingen nam deze week weer wat onverwachte wendingen waardoor de onzekerheid voor bedrijven, gezinnen, beleggers maar ook zeker economen toenam. Eigenlijk is het nauwgezet rapporteren over recent gepubliceerde macrocijfers een redelijk zinloze bezigheid onder de huidige omstandigheden, maar lees gerust verder.

Nu president Trump zijn wederkerige importheffingen heeft gepresenteerd, wordt het hopelijk aan dat front rustiger. We krijgen eerst nog wel de eventuele tegenmaatregelen van de handelspartners, maar ik zie ernaar uit dat men met elkaar aan tafel gaat en de handelsoorlog daar beslecht in plaats van die te voeren in de media. Ik laat de heffingen hier maar even voor wat ze zijn, er wordt al meer dan genoeg elders over gezegd en geschreven.

Komende woensdag is het zover. Dan laten de Amerikanen de rest van de wereld weten wat er precies gebeurt op het gebied van de invoerheffingen. Het lijkt erop dat er forse meningsverschillen zijn binnen het 'team-Trump'. De president deinst er niet voor terug allerlei agressieve aankondigingen te doen die vervolgens weer worden afgezwakt. We zullen zien.

De Nederlandse consument wordt er niet bepaald vrolijker op. De CBS-index die het consumentenvertrouwen meet, is in maart voor de zesde maand op rij gedaald, dit keer naar het laagste niveau sinds november 2023. Met een stand van -34 ligt de index bovendien ver onder het gemiddelde vanaf 1986: -3,2. Dat is ronduit teleurstellend, want ik had gedacht dat de verbeterde koopkracht tot meer optimisme zou leiden. Niet dus.

Het CBS meldde vorige week al dat onze inflatie in februari is opgelopen tot 3,8%, van 3,3% in januari. Aan energie lag dat dit keer niet. Voeding, met een gewicht van 11% in de inflatiemand, maar met een aanzienlijk hoger gewicht in de dagelijkse boodschappenmand, werd in een maand tijd 1,1% duurder. Voor de maand februari is dat niet ongebruikelijk, maar doordat de prijsstijging van voedsel vorig jaar februari lager dan normaal uitviel, versnelde de voedselprijsinflatie van 3,1% in januari naar 3,8% in februari. Hier speelt dus zeker een 'basiseffect'.

De huidige economische situatie is lastig anders te beschrijven dan als chaos. Donald Trump slaat wild om zich heen met importheffingen, die hij dan vervolgens weer even uitstelt. Hij volhardt in de retoriek dat die heffingen de VS weer 'great' gaan maken. Dat is niet wat aandelenbeleggers denken, het is niet wat CEO's van Amerikaanse bedrijven denken en eigenlijk is het niet wat veruit de meeste economen denken. Over de vredesinitiatieven van Trump ten aanzien van de oorlog in Oekraïne is evenmin iedereen erg te spreken.

De vooruitzichten voor de mondiale economie zijn onzekerder dan normaal vanwege het volatiele optreden van de nieuwe Amerikaanse president. Bijna dagelijks kondigt hij importheffingen en in de besprekingen over vrede in Oekraïne schoffeert hij zijn bondgenoten. Ik heb wellicht minder hekel aan Trump dan veel anderen, maar nu begint hij ook voor mij wel erg veel onzin uit te kramen. Dat is erg jammer, want hij heeft in mijn optiek ook genoeg goede ideeën. Denk dan aan het verminderen van de regeldruk en de bureaucratie, de nadruk op economische groei, een energiebeleid dat in mijn optiek realistischer is dan dat van zijn voorganger en dan dat bij ons, etc. Je vraagt je af wanneer deze wervelwind tot bedaren komt en ook welke invloed die wervelwind ondertussen op de Amerikaanse economie of op de onze heeft.