Wil de foodsector het duurzaam geteelde Nederlandse product nog beter aan de man brengen, dan moet de boeren, de foodbusiness en de retail nog beter samenwerken in het vertellen van het verhaal van de boer aan de consument. Dit vraagt een hechte keten met persoonlijke relaties. Dit kwam naar voren tijdens een talkshow bij het afscheid van Albert Markusse als CEO van foodconcern Cosun. De uitsmijter kwam daar echter van tv-kok Rudolph van Veen: "Alle mensen die praten over 'de consument', doen vaak zelf nooit de boodschappen."
Albert Markusse (foto), die na een lange carrière in de suikerindustrie bij CSM Suiker en Suiker Unie met pensioen gaat, kreeg als afscheid een talkshow cadeau over het door hem gekozen thema Duurzame Voedselketens. Daarin kwamen een groep stakeholders uit de foodbusiness aan het woord. "Mensen vinden voedsel belangrijk en worden zich daar steeds meer bewust van. Ze willen gezond oud worden", motiveert Markusse. "Tegelijkertijd neemt ook de zorg voor het klimaat en milieu toe, wat resulteert in felle debatten van NGO's. Ook richting telers. Boeren krijgen veel kritiek, wat bij hen ook frustraties oplevert. Maar uiteindelijk willen we allemaal goed doen. Betekenis hebben. Boeren willen duurzaam werken en een deel van de oplossing zijn. Niet alleen maar kritiek ontvangen."
Dat gevoel uitte ook Hubert Visser, akkerbouwer uit Heensche Molen (NB). "Waarom is de boer bij de burger geliefd en bij de politiek niet?", zo vroeg Visser zich hardop af, daarbij verwijzend naar het applaus van burgers langs de route tijdens de boerenprotesten van afgelopen jaar. Dat gevoel wordt door Sjaak van der Tak, voorzitter van LTO Nederland, gedeeld. "Visser is een man naar mijn hart. Dit gevoel is wat ik elke dag hoor in gesprekken met boeren. De waardering bij de burger is er, maar we moeten de handen ineen slaan om de politiek te overtuigen."
Niet alleen leveren van topkwaliteit
De eisen die de maatschappij stelt aan de voedselproductie in Nederland gaan voor de boer en tuinder heden ten dage veel verder dan enkel het leveren van topkwaliteit voedsel, zet Van der Tak uiteen. "Boeren hebben zorgen over het klimaat, over de uitstoot van CO2, dat we van fossiele brandstoffen afwillen, enzovoort. Het EK voetbal komt er aan en vroeger spraken we over 16 miljoen bondscoaches. Wij hebben met 17 miljoen mensen te maken die ons voedsel beoordelen, elke dag."
Agrarische ondernemers willen heel graag de voedselproductie verduurzamen, benadrukt Van der Tak. "Maar het probleem om de omslag te maken, is in de kern tijd en geld. Als je ziet in welk tempo de politiek de transitie wil versnellen. Terwijl boeren werken in seizoen en zich niet snel kunnen aanpassen en daarbij de investeringen ook nog eens terug moeten verdienen. Als je alle ambities wilt verwezenlijken, dan moet er gewoon geld bij." Jan-Kees Goet, secretaris-generaal van het ministerie van Landbouw, erkent dat voor het invoeren en terugverdienen van de duurzame maatregelen een periode van 10 tot 15 jaar staat, inclusief bijbehorend verdienmodel voor de boer. "De praktijk heeft ervaren dat een gezonde politiek druk nodig is om de innovatie en verandering aan te jagen."
Sjaak van der Tak
Enorme stappen al gezet
Die politieke druk is er wel, gaf Dirk de Lugt, voorzitter van de raad van beheer van Cosun aan. Hij wijst daarbij naar de Green Deal en de Farm-to-Fork strategie die in Brussel door eurocommissaris Frans Timmermans wordt uitgerold. "Verduurzamen geeft onzekerheid en kost tijd en geld. Terwijl de sector en telers al enorme stappen hebben gezet in het verduurzamen van de teelt. Dat is ongekend, heel de wereld komt bij ons kijken. Maar het is alweer tijd voor de volgende stap."
Dat de boer en tuinder voor deze extra stappen geld nodig hebben, is iedereen het over eens. Het verdienvermogen van de boer was de afgelopen maanden trending topic in de foodbusiness. Dat geld moet uiteindelijk komen van de consument, werd tijdens de talkshow duidelijk. Van der Tak gelooft heilig in de vorming van hechte ketens per productgroepen om dit te bewerkstelligen. Daarover voert hij ook al geruime tijd gesprekken met de foodindustrie en de retail. "Vroeger gaf de consument meer geld uit aan eten dan tegenwoordig. Laten we zorgen dat Nederlandse producten dan ook weer waardig in de schappen verschijnen en worden gekocht." Hij ziet daar al goede voorbeelden van in bijvoorbeeld zachtfruit en vlees, waarbij duidelijk de herkomst naar de consument wordt gecommuniceerd. "Het omslag in denken bij de consument doet er toe. We moeten de mensen laten zien dat het is gemaakt door de Nederlandse boer."
Retail kan ook verbindingsslag maken
De verbinding met de consument is in deze essentieel, geeft Albert Markusse desgevraagd aan. Hij geeft als voorbeeld een bakje aardbeien, waarop het verhaal van de teler staat. "Dan is er een verbinding, dat vinden de mensen mooi. Samen met de retail moet de sector het boerenverhaal vertellen. Duncan Hoy, de CEO van Plus Retail, erkent dat supermarkten in deze ook een rol hebben. Hij verwacht dat het verhaal achter het product bij een consument nog zwaarder weegt dat de feitelijke productiewijze. "Wijzelf moeten ook deels de verbindingsslag maken om dat te begrijpen. Als we het product kunnen koppelen aan een mens, is de consument veel ontvankelijker voor het verhaal. Dan gaat het helaas niet zozeer over de kwaliteit van leven van het varken, maar meer over de boer erachter en zijn werkwijze."
Rudolph van Veen
Het vertrouwen van de consument is daarbij een belangrijke voorwaarde, voordat de portemonnee wordt opengetrokken. Cees-Jan Adema, directeur van het FNLI, geeft aan dat 30% van de consumenten best bereid is meer te betalen voor duurzame voedselproducten. "Maar hij wil wel weten hoe het is produceert en dat het betrouwbaar is. Belangrijk is het eerlijke verhaal te blijven vertellen."
Bouwen van relaties
Dat ziet ook Ronald Lotgerink, topman van foodconcern Vion. Transparantie in de keten valt of staat met relaties, zo is zijn overtuiging. "De relatie van de consument met de retailer, de retailer met de producent en de producent met zijn omgeving. We zien een enorme toename van regionaal geproduceerde producten. Dan wordt je relatie met de consument strikt persoonlijk. De les is: het gaat om bouwen van relaties."
Tv-kok Rudolph van Veen, die met zijn duurzame gerechten diende als vrolijk intermezzo bij de talkshow, hoorde de gesprekken geamuseerd aan. Volgens hem missen de gasten nog een cruciaal ingrediënt in heel de duurzaamheidsdiscussie: het taalgebruik. "Alle mensen die praten over 'de consument' doen vaak zelf nooit de boodschappen. Ik mis de romantiek achter het verhaal. Een klein beetje: 'hoe vertel ik het mijn kinderen'. Zo is de consument bij mij de buurvrouw en heb ik het nooit over producten, maar over lekkernijen. Je moet bij alles nadenken: hoe kan ik het lekkerder laten klinken."
Duurzaam moet worden beloond
Albert Markusse, die wordt opgevolgd door Hans Meeuwis, concludeert in zijn slotbetoog dat iedereen in de keten zijn steentje moet bijdragen aan het verbeteren van de duurzaamheid van voedsel. "Boeren en producenten zeggen: duurzaamheid is mooi, maar de economische volhardendheid moet er ook zijn. Duurzaam moet ergens een keer worden beloond. Ik zie heel veel goede intenties en voornemens, dus ik heb daar vertrouwen in."
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
