De koel- en vrieshuizensector valt van de ene crisis in de andere. Twee jaar geleden zorgde de coronapandemie voor grote uitdagingen toen logistieke ketens verstoord raakte, maar dat was nog peanuts vergeleken met de torenhoge energietarieven waar de sector nu mee moet dealen. "Vergeleken met eerdere stormen is deze crisis een orkaan, of misschien nog wel erger", aldus Davey Gerlings, CEO van brancheorganisatie Nekrovi.
Gerlings vindt dat de politiek snel in actie komen, anders ontstaan er grote liquiditeitsproblemen in de keten van eerste levensbehoeften.
De energiekosten zijn extreem hoog opgelopen. Hoe nijpend is de situatie voor koel- en vrieshuizen?
"De situatie is zeer zorgelijk. Vorig jaar liepen de tarieven al op, maar de afgelopen maanden waren extreem. En het einde is nog niet in zicht. Uit de Nekrovi Energieprijsindex blijkt dat de gemiddelde stroomprijs in augustus met 1.000% was gestegen ten opzichte van het gemiddelde tussen 2017 en 2021. Om je een voorbeeld te geven: er zijn leden waarbij de energierekening van €1 miljoen naar €11 miljoen is gestegen. Daar is simpelweg niet tegen aan te werken. Naast de gestegen energietarieven vragen energieleveranciers ook flink grotere waarborgsommen. Dit zijn vaak astronomische bedragen. Waar houdt dit op, vragen wij ons dan ook af."
Welke gevolgen heeft dit in de keten, staan er bijvoorbeeld vrieshuizen op omvallen?
"Van oudsher draaien onze leden solide, maar de veerkracht wordt nu wel enorm op de proef gesteld. Tot nu toe zijn er geen gelukkig geen bedrijven omgevallen, maar de marges zijn verdampt. Liquiditeitsproblemen zijn het gevolg, want deze kostprijsstijging is simpelweg niet door te berekenen aan de klant. Bij Nekrovi zijn circa 115 bedrijven aangesloten als lid, waaronder veel mkb-bedrijven. In het verleden speelden die bedrijven vaak met de energietarieven, door bijvoorbeeld 50% vast te zetten en de andere helft variabel. Dat komt nu als een boemerang terug. Bovendien lopen binnenkort veel contracten af, dus de klappen komen vaak nog."
Davey Gerlings
Hoe anticiperen jullie leden hierop; worden er bijvoorbeeld vrieshuizen uitgezet, zoals je dat ook in andere sectoren ziet?
"Wij maken deel uit van de voedselvoorziening, wat maatschappelijk en economisch een cruciale sector is. Stoppen is vanuit moreel oogpunt daarom geen optie voor onze leden. Vanuit de overheid wordt gewezen op het besparen van energie, maar dat is geen optie. In de afgelopen jaren hebben onze leden al flink geïnvesteerd in energiebesparing, dat houdt een keer op. Vaak is het optimum al bereikt. Bovendien kun je niet van ondernemers verlangen om in deze onzekere tijden flink te gaan investeren. Veel bedrijven hebben de opslagtarieven opgeschroefd, maar deze absurde kostprijsverhoging kunnen wij onmogelijk doorberekenen. Stel dat de koel-vrieskosten 30% van de kostprijs van een product is, dan zijn die kosten nu ineens vertienvoudigd. Deze kosten kunnen onmogelijk bij de consument worden neergelegd. Daarom voelt deze situatie als een wurggreep. De overheid moet snel ingrijpen om liquiditeitsproblemen in de voedselketen te voorkomen. Anders sluit ik niet uit dat appels en aardappelen straks na de oogst als veevoer naar de markt gaan, zodat bedrijven geen opslagkosten hoeven te betalen."
U doet dus een beroep op de overheid. Wat kan die doen?
"In april hebben wij een manifest aan de politiek voorgelegd, omdat toen de stroomprijzen al flink waren opgelopen. Sindsdien is de situatie alleen maar verslechterd. De energiecrisis kan voor de regering in elk geval niet als een verrassing komen. Wij opteren voor maximale energietarieven, daarmee ontstaat er in elk geval meer zekerheid. Daarbij zou de overheid kunnen sleutelen aan de fiscale maatregelen omtrent belasting. Duitsland heeft bijvoorbeeld de groene stroomtoeslag vervroegd afgeschaft, maar de Nederlandse regering heeft tot op heden niets gedaan. In Brussel zijn ze bezig om de waarborgsommen aan te pakken, zo heb ik begrepen. Hopelijk leidt dat tot iets. In elk geval is snelle politieke actie verreist. Het zoethoudertje dat we moeten wachten op Prinsjesdag, kennen we intussen wel."
Er is tot slot ook nog een dreigend tekort aan CO2, een bijproduct van de kunstmestproductie die fors is afgeschaald. Wat betekent dit voor jullie sector?
"Ongeveer 5% van onze leden werkt met deze koeltechniek. Voor deze bedrijven is dat wel een groot probleem. Uitwijken naar andere koeltechnieken gaat niet, dat vraagt flinke investeringen. Vorige week was ik op een branche-event in Engeland en daar sprak ik Britse ondernemers. Gekscherend zeiden zij dat ze van ondernemer crisismanager zijn geworden. En zo is het in Nederland ook. Ook het nijpende arbeidstekort speelt veel bedrijven in onze sector parten. Daarbij komen we uit de coronacrisis die de logistieke ketens flink heeft ontwricht. Maar vergeleken met eerdere stormen is de energiecrisis een orkaan, of misschien nog wel erger."
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
