De wereldwijde behoefte aan zuivel groeit. Aan de ene kant door bevolkingsgroei, maar ook door een veranderend eetpatroon. Zo wordt er in China steeds meer pizza gegeten, waar kaas voor nodig is. Sectorspecialisten van de Rabobank zien een exportkans voor zuivel in 2030 van 20,35 miljoen ton. Dat volume kan volgens hen door verschillende landen worden ingevuld en daarin is ook ruimte voor zuivelalternatieven, zoals hybride (deels plantaardige) zuivelproducten.
De markt voor plantaardige zuivelalternatieven groeit. Vergeleken met zuivel blijft het wel bij een beperkt marktaandeel, geven de sectorspecialisten in een recente analyse aan. De Rabo-onderzoekers verwachten dat de groei richting 2035 en daarna doorzet. Dit gaat niet ten koste van de melkvolumes, vooral door de kaasconsumptie. Meer dan de helft van de Nederlandse koemelk wordt gebruik om kaas van te maken. De Rabobank verwacht dat de Europese consument iets minder vloeibaar en iets meer kaas gaat consumeren. De specialisten merken op dat een relatief kleine versnelling in kaasalternatieven wel gelijk al impact heeft.
"Op het gebied van vloeibare zuivel en yoghurt is de zichtbaarheid van plantaardige alternatieven in het supermarktschap sterk toegenomen. Vooral de volumegroei van de haver- en amandelvarianten is indrukwekkend. Vooral de volumegroei van de haver- en amandelvarianten is indrukwekkend", aldus de sectorprognose.
Het marktaandeel van vloeibare zuivelalternatieven (melk en yoghurt) ligt in de 27 EU-landen en het Verenigd Koninkrijk momenteel rond de 4,5% en stijgt volgens de specialisten naar circa 13,5% in 2035. Het marktaandeel voor kaasalternatieven ligt drastisch lager, met 0,33% (schatting uit 2020). De Rabobank gaat uit van een marktaandeel van 2,3% in 2035.
De sectorspecialisten benoemen verschillende factoren die de groei van alternatieven kunnen versnellen. Een belangrijke factor is de prijs. Alternatieven zijn nu vaak aanzienlijk duurder. Nieuwe productiemethodes en schaalvoordeel kunnen ervoor zorgen dat de prijs zakt. Marketing van grotere foodbedrijven speelt daarbij volgens de bank ook een rol. Bij het opschalen kunnen grote retailers en fastfoodketens als katalysator werken. Wat de groei van alternatieven verder kan versnellen is de smaak en voedingswaarde. Nu halen die het niet bij het origineel. Ook noemen de sectorspecialisten het gebruik van alternatieven als ingrediënt in een groter geheel, waarmee het verschil in smaak en de lagere voedingswaarde gecompenseerd wordt.
Hybride alternatieven
Een nog relatief kleine, opkomende markt zijn de hybride alternatieven, die deels plantaardig zijn. De Rabo-specialisten zien hier ook kansen voor: "Het is onder andere goedkoper doordat de plantaardige grondstoffen vaak goedkoper zijn dan dierlijke. Daarnaast willen groepen consumenten minder dierlijke producten consumeren. Ook kunnen plantaardige grondstoffen de functionaliteit van het product versterken."
Het vermarkten blijkt in de praktijk nog moeilijk. Een voorbeeld daarvan is Kees, een merkkaas gemaakt van magere koemelk waar plantaardige oliën aan toegevoegd worden (eigenlijk een premium analoge kaas, zoals bekend van fast-food en sommige pizza's). Producent Keesmakers is het niet gelukt de innovatieve kaas goed in de markt te zetten. De cijfers kleurden steeds verder rood en een faillissement bleek onlangs onvermijdelijk.
Een hybride zuivelproduct dat wat meer voet aan de grond heeft, is fat filled melkpoeder. Hierbij is het melkvet vervangen door palmolie waarmee het poeder langer houdbaar is in een tropisch klimaat. Ook is het product goedkoper dan vol melkpoeder. Numidia, een van de drie grootste zuivelhandelaren in Nederland, brengt sinds 2018 Numigold op de markt en sinds 2020 Amina. Gisteren werd bekend dat Numidia wat de productie betreft met het Duitse DMK in zee gaat.
