Finn Karels is al zijn hele leven enorm liefhebber van melk. Tot het verdriet van zijn moeder dronk hij het zelfs het liefst direct uit het pak. Alleen wilde hij liever iets milieu- en diervriendelijker drinken. Dus probeerde hij allerlei opties uit de supermarkt, maar tot zijn teleurstelling vond hij geen alternatief waar hij tevreden mee was.
Daarom besloot hij in zijn eigen keuken verse notenmelk te maken. Die vond hij tot zijn eigen verbazing nog veel lekkerder ook. Vol enthousiasme kocht de oprichter een dagverse koemelkfabriek van de Boeren van Amstel en ongeveer een jaar later bracht hij Cowless op de markt. De melkvervanger is sinds ongeveer een maand te koop. Nu nog in kleine oplage, maar de verkoop groeit gestaag. Binnenkort hoopt hij de volledige capaciteit van 60.000 flessen per dag van zijn fabriek te benutten.
Er zijn al veel melkvervangers op de markt. Wat maakt Cowless anders dan de concurrenten?
"Als enige maker van plantaardige melk leveren wij een dagvers product. Met koemelk bestaat er een verschil tussen dagverse koemelk uit de koeling en lang houdbare koemelk. Het verschil in smaak tussen deze producten is enorm en verse melk smaakt natuurlijk veel lekkerder. Plant based melk was altijd een houdbaar product, maar ook plantaardige melk is veel lekkerder als het vers wordt geleverd en niet wordt bewerkt om zo lang mogelijk te bewaren."
Die verbeterde smaak heeft wel een prijs. Per liter zijn jullie bijna twee keer zo duur als jullie concurrenten. We leven in tijden van ongekende inflatie. Is het geen ongelukkige tijd om in te stappen?
"Ik voorzie geen grote problemen. Er zijn altijd mensen die bereid zijn om meer te betalen voor kwaliteit. Kijk maar naar Ekoplaza, dat is een dure en hoogwaardige supermarkt en ook daar blijven mensen komen. Er zullen altijd mensen bereid zijn om meer te betalen voor kwalitatief hoogwaardige producten, zeker als ze die producten in hun lichaam stoppen. We kiezen er trouwens niet bewust voor om ons product binnen een hoog segment van de markt te verkopen. Als we ons product goedkoper konden aanbieden, hadden we dat zeker gedaan. Alleen hebben we er veel R&D in gestoken en dat moeten we terugverdienen. Daarom willen we de prijs van ons product met de kosten laten meedalen. Uiteindelijk is het doel om het product voor zo veel mogelijk mensen beschikbaar te maken."
Finn Karels
Jullie bedrijf heeft het doel om van een boerderij een bos te maken. Wat betekent dit?
"Op de lange termijn willen we onze melk van Nederlandse hazelnoten maken. Wij hebben gekozen voor het model van agroforestry. Dat is een model waarbinnen je veeteelt en akkerbouw combineert met voedselproducerende bomen. De bomen compenseren de broeikasgassen die bij de reguliere teelt vrijkomen en verbeteren de grond. Zo kan je de boer de beschermer van de natuur maken."
Jullie eerste aangesloten agrariër is een melkveehouder. Is hij niet jullie directe concurrent?
"Ik geloof niet dat plant based melk concurreert met koemelk. Veel bedrijven die plantaardige melk maken, dragen de boodschap uit: stop met het drinken van koemelk en kies ons product. Want koemelk is slecht voor het milieu. Wij willen laten zien dat het anders kan. Ik zeg niet dat we alleen maar notenmelk moeten drinken. Het is juist goed als mensen een gebalanceerd dieet hebben en verschillende opties afwisselen. Voor de melksector zijn we geen bedreiging, maar bieden we juist een oplossing. Vooral veehouders stoten veel broeikasgassen uit, waardoor veel van hen nu in de problemen zitten. Onze bomen verminderen de uitstoot en geven daarnaast een mooi product. Kijk naar de veehouder waarmee wij samenwerken, boer Charl. Hij is zo ver ik weet nog niet van plan om minder melk te produceren. Maar hij verdient straks geld binnen twee ketens, koemelk en notenmelk."
Als ik je goed begrijp wil Cowless graag lokale notenmelk maken. Toch halen jullie de noten nu nog uit Burkina Faso. Wat houdt jullie tegen?
"Wij krijgen deze vraag wel vaker. Dan zeggen mensen, we zien in Nederland vaak walnootbomen en kastanjebomen langs de weg staan. Waarom gebruiken jullie niet de noten van deze bomen. Het probleem is dat achter de Nederlandse notenteelt nog geen georganiseerde keten zit. Pas sinds een paar jaar bestaat er in Nederland interesse in professionele notenproductie. De markt staat nog in de kinderschoenen, dus kunnen we nog geen schaal creëren. De noten zijn daardoor erg duur en er bestaan vrijwel geen krakerijen. In Burkina Faso bestaat daarentegen een volwassen notenketen die al goed georganiseerd is."
Noten halen uit Burkina Faso klinkt alsnog als een complexe keten?
"Dat valt wel mee. Onze keten is veel simpeler dan die van de reguliere notenteelt. De meeste cashewnoten worden in Afrika geproduceerd, maar in Zuid-Oost Azië gekraakt. In Azië werken ze namelijk zeer efficiënt met grote machines, terwijl noten in Afrika voornamelijk met de hand worden gekraakt. Daardoor loont het om met die noten 12.000 kilometer om te varen. Dit is natuurlijk een belachelijke manier van werken. Gelukkig zijn er steeds meer notenkrakers in Afrika. Wij willen hen motiveren en kiezen er daarom voor alleen noten te kopen die zowel in Afrika geproduceerd als gekraakt worden."
Zo te horen dragen jullie bij aan een complete keten in Burkina Faso. Ben je niet bang dat de overstap naar lokale productie dit voordeel teniet doet?
"Hier zitten we inderdaad mee. Daarom zijn we voorlopig niet van plan om volledig over te stappen op lokale productie. Vermoedelijk mengen we eerst cashewnoten uit Burkina Faso en hazelnoten van eigen bodem. Dit heeft ook met de prijs van de noten te maken. Zeker in het begin zullen Nederlandse noten duur zijn omdat er nog geen schaalvoordeel is. Voor ons is dit niet zo erg. Wij kunnen de extra kosten namelijk verdelen over de melkplas die we dan maken. Op de langer termijn, als Nederlandse hazelnoten goedkoper worden, kunnen we misschien twee soorten melk aanbieden. Nederlandse hazelnootmelk en cashewmelk uit Burkina Faso."
Waarom hebben jullie ervoor gekozen om in eerste instantie alleen met Gorillas samen te werken?
"Gorillas staat heel erg open voor nieuwe soorten producten. Daar is hun klantenbestand natuurlijk ook naar. We zien Gorillas als een soort futuristische melkman. Zoals de melkman vroeger de melk aan huis kwam brengen, zo brengt Gorillas je boodschappen thuis. Ik vind het mooi dat ze zo'n oud concept terugbrengen, maar dan in een nieuw jasje. Overigens werken zijn we met verschillende andere grote partijen in gesprek. Vanuit concurrentieoverwegingen kunnen we helaas nog niet bekend maken maken wie dit zijn."
Is het als waardengedreven bedrijf niet ingewikkeld om samen te werken met een bedrijf dat vaak negatief in het nieuws komt vanwege bedenkelijke arbeidsvoorwaarden?
"Gorillas en hun businessmodel zijn super nieuw en het bedrijf groeit enorm hard. Dat brengt altijd risico's met zich mee en dit is er misschien wel één van. Daar is nu het een en ander over naar buiten gekomen en daar moet natuurlijk wat veranderen. Ik heb er alle vertrouwen in dat de arbeidsvoorwaarden onder maatschappelijke druk zullen verbeteren."
