Dag na dag las August Offenberg een jaar of zes geleden negatieve berichten over de varkenshouderij. Op zoek naar een maatschappelijk geaccepteerde manier van varkenshouden begonnen de oprichters te brainstormen over een nieuwe manier van werken. Het resultaat van de gesprekken was een het nieuwe vleesconcept, Zonvarken.
Wat is eigenlijk een zonvarken?
"De naam die hebben we bedacht omdat het varken naar buiten gaat en de zon ziet schijnen. Centraal aan ons concept is dat we varkens op een milieu-, dier- en buurtvriendelijke manier houden. Om te beginnen hebben we 3 sterren Beter Leven, dus dat betekent dat voor ons dezelfde normen gelden als voor de biologische varkenshouderij. We hebben dus ruime hokken binnen waar ze op stro liggen en een uitloop buiten. Alleen hebben ze bij ons naast een verharde uitloop ook toegang tot een onverharde uitloop waarin de varkens lekker kunnen wroeten."
"Wat we ook anders doen dan 3 sterren Beter Leven is dat de zeugen bij elkaar in het hok liggen. We hebben groepshokken in de kraamhokken en dat is uniek in de Nederlandse varkenshouderij. De biggen blijven langer bij de zeug dan bij bio of dan binnen 3 sterren Beter Leven vereist is. En alle dieren komen in hun leven ook op de onverharde ondergrond, dus in de wei. Binnen 3 sterren Beter Leven zijn er alleen voorschriften voor weidegang voor dragende zeugen."
Jullie zijn dus een biologisch concept, met aanvullende dierenwelzijnseisen?
"Zonvarkens worden niet biologisch gehouden en daar hebben we bewust voor gekozen. Om te beginnen wil ik niets negatiefs zeggen over de biologische veehouderij. Bio is een zeer herkenbaar concept en biologische varkenshouderij doet het goed qua dierenwelzijn. We willen alleen een stap verder gaan in reductie van broeikasgassen dan binnen de biologische varkenshouderij mogelijk is. Bio heeft een duurzaam imago, en op het gebied van dierenwelzijn is dat helemaal terecht. Maar de ecologische voetafdruk van biologische varkens is niet optimaal. Daarom kiezen wij voor een circulaire manier van werken."
"Wij voeren onze varkens volledig op reststromen met enkel toevoegingen van vitaminen en mineralen. Daardoor hoeft er geen voer voor onze varkens te worden geteeld. Binnen de biologische varkenshouderij kan dat niet, daarvoor zijn er onvoldoende biologische reststromen. Daarom is de biologische varkenshouderij aangewezen op andere eiwitrijke grondstoffen zoals sojaschilfers die doorgaans uit China komen."
Het is jullie dus om het milieu te doen. Wat is eigenlijk jullie milieuwinst?
"Volgens onze eerste rapporten wordt onze CO2-uitstoot ruimschoots gehalveerd. Dat rapport is echter nog wat grof, dus op het eindoordeel moeten we nog even wachten. Om die reductie te halen doen we verschillende dingen. Zo gaan we extensief te werk. Een boer kan ervoor kiezen om vijftig zeugen of 25 zeugen te houden. Daarnaast doen aan we aan mestscheiding. We vangen urine en vaste mest apart op, waardoor er veel minder stikstof ontstaat. Zelf meten wij een reductie van minimaal 70%. Deze zomer start de Universiteit Wageningen met metingen, zodat we deze claims ook wetenschappelijk kunnen onderbouwen. Daarnaast hebben we een sedumdak op onze stallen. Dat is een soort vetplantje dat CO2 en fijnstof uit de lucht haalt en tegelijk zorgt voor natuurlijke temperatuurcontrole. In onze stallen is het zo 5 graden koeler dan de buitenlucht. Daardoor hoeven wij niet mechanisch te koelen."
August Offenberg
Jullie kweken een nieuw varkensras. Voldoen de bestaande rassen dan niet aan jullie eisen?
"Technisch gezien is het geen ras, maar een kruising. Daar kiezen we bewust voor, want gangbare varkensrassen zijn gekruist op efficiëntie: op veel biggen en op harde groei. Wij willen graag een stapje terugzetten. Een varken heeft veertien functionele spenen en als er dan twintig biggen worden geboren, waarvan er achttien of negentien levensvatbaar zijn, dan heb je een probleem. We willen eigenlijk geen kunstmelk in hoeven te zetten. Dus we willen wat minder biggen en robuustere biggen. Dan ga je eigenlijk een beetje tegen de trend in, dus dat betekent ook dat je anders moet gaan kruisen. Daarnaast moet het varkensvlees onderscheidend zijn. We hebben natuurlijk een fantastisch verhaal. Maar als het vlees daarna niet lekker is, dan haakt iedereen weer af. We hebben om die reden ook naar Duroc gekeken, maar dat bleek een enorme viespeuk te zijn. Die zijn niet zindelijk te maken, waardoor ons stalsysteem dan niet functioneert en je alsnog ammoniakemissie hebt."
Waarom hebben jullie gekozen voor een samenwerking met de Jumbo? Dat is toch een vrij traditionele supermarkt?
"Jumbo heeft een inhaalslag te maken op het terrein van duurzaamheid, op verbinding met de boer, op dicht bij huis kopen. Dus in die zin hebben ze wat te winnen en kunnen ze ons daarbij gebruiken. Maar ik ben het met je eens. Als je de drie duurzaamste supermarkten van Nederland moet noemen of met high-end klanten, dan zou je niet gelijk Jumbo noemen. Maar de ene Jumbo is de andere niet. Wij liggen op het moment in 150 winkels. De Jumbo heeft een selectie gemaakt van supermarkten waar veel varkensvlees wordt verkocht en duurzame producten goed scoren. Daarnaast kan je het verhaal ook anders insteken. We hebben 3 sterren vlees dat goedkoper is dan biologisch vlees. Je zou ook kunnen zeggen dat het past bij Jumbo om een betaalbaar stukje vlees te hebben waar wel aan dierenwelzijn en duurzaamheid is gedacht."
Hoe kan het vlees goedkoper zijn als jullie hogere standaarden voor dierenwelzijn en milieu hanteren?
"Dat zit hem in het voer. Reststromen zijn een stuk goedkoper dan biologisch varkensvoer. Daardoor kunnen we onze prijzen ondanks de andere investeringen in dierenwelzijn lager houden. Al is de besparing ook weer niet zo groot als je misschien zou denken. Voeren uit reststromen is vaak duurder dan gangbaar veevoer. Wij gebruiken vaak bijvoorbeeld brood dat niet verkocht wordt. Dat is een hele interessante grondstof. Omdat het hitte heeft gehad, is het beter verteerbaar dan tarwe. Daarnaast is het drogen van reststromen niet goedkoop."
Jullie zijn een zeer extensief concept. Hoe zorgen jullie ervoor dat je een grote supermarketen kan bevoorraden?
"Dat is inderdaad een hele uitdaging. Om het behapbaar te houden hebben we ervoor gekozen om slechts zeven producten aan de Jumbo te leveren. Dat bleek niet zaligmakend. Twee van de zeven artikelen waren na drie dagen uitverkocht. We sluiten niet uit dat we in eerste instantie tijdelijk het aantal winkels wat moeten afschalen. Maar in de toekomst hopen we nog grotere volumes te kunnen leveren. Daarom hopen we dat zo veel mogelijk boeren zich bij ons aansluiten. De afgelopen zes weken hebben we met heel wat boeren gesprekken gevoerd. Allemaal boeren die de intentie hebben om over te stappen."
Frank de Rond van Livar vertelde kortgeleden in een interview dat het opschalen voor kleine concepten misschien wel moeilijker is omdat jullie geen gecertificeerde stalsystemen hebben. Hoe werken jullie hier omheen?
"Dat probleem bestaat inderdaad. Bij extensieve veehouderij ligt de uitstoot per varken op papier hoger. Om te voorkomen dat we in de problemen komen houden we de maximale stikstofuitstoot in de vergunningen aan. Maar dan is er eigenlijk nog steeds niet zo'n probleem. De varkenshouders gaan namelijk veel minder varkens houden en we bouwen in de onbenutte ruimte van de varkenshouder. We zijn daar overigens wel voorzichtig in, want je weet niet hoe daar nog met terugwerkende kracht op gereageerd wordt. Daarnaast is er nog een grote uitdaging. De overheid is eigenlijk onze grootste concurrent. Er is een opkoopregeling waar nog vrij weinig over bekend is en daar wachten toch wel veel boeren op die zich anders graag zouden aansluiten. Dat terwijl we op een manier werken die de overheid wenselijk vindt en er boeren zijn die om willen schakelen, die bijvoorbeeld van zeshonderd naar vijftig zeugen teruggaan."
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
