De Europese verplichting voor Nutri-Score laat op zich wachten en er zijn geluiden dat deze achter de schermen in Brussel al zo goed als afgeserveerd is. Nu trekt voedingsmiddelengigant Nestlé de stekker uit het voedingskeuzelogo in thuismarkt Zwitserland. Het vermelden van de Nutri-Score is vrijwillig, waardoor bedrijven met producten die slecht scoren of die andere bezwaren hebben tegen het systeem het voedselkeuzelogo niet op de verpakking zetten. Opmerkelijk is dat Albert Heijn juist bij alle producten in het winkelschap de Nutri-Score gaat vermelden, ook als de A-merken dit zelf niet doen.
Het stoplichtsysteem voor voedingsmiddelen, van een groene A tot een rode E, vergelijkt producten in een bepaalde categorie met elkaar. Groen is dus het gezondst binnen de productgroep en rood het ongezondst. Een product met een A of B is dus niet per definitie gezond, wat verwarrend kan zijn voor consumenten. Dat is dan ook de grootste kritiek op het systeem. Volgens een analyse van de Nederlandse Zuivel Organisatie (NZO) en Food Safety & Nutrition Consultancy krijgt 19% van de producten die binnen het advies van het Voedingscentrum vallen een lage Nutri-Score (C, D of E). Het Voedingscentrum beveelt consumenten dan ook aan om het logo alleen te gebruiken voor producten buiten de Schijf van Vijf.
Hoewel het Nutri-Score-algoritme is verbeterd, concludeerde de Gezondheidsraad in een advies eind 2022 dat het vernieuwde algoritme nog onvoldoende aansluit op de voedingsrichtlijnen. De Nutri-Score is met name effectief in het signaleren van producten met een minder gezonde samenstelling, maar producten met een groene score komen niet altijd overeen met de voedingsaanbevelingen.
In Schijf van Vijf maar toch een lage score
Zo lijkt er bij zuivelproducten een disbalans. Vrijwel alle kaas krijgt de score D, terwijl bijvoorbeeld 30+-kaas in de Schijf van Vijf staat. Magere melk scoort sinds de vernieuwing van het algoritme geen A meer, omdat dat is voorbehouden aan water. Vloeibare zuivel valt met de nieuwe rekenmethode onder dranken in plaats van onder voeding en daarmee komt de Nutri-Score voor yoghurtdranken door het suikergehalte minder gunstig uit.
Geen wonder dus dat er vanuit de zuivelindustrie weinig enthousiasme is voor het logo. Danone stopte vorig jaar (na invoering van het nieuwe algoritme) met het vermelden van de Nutri-Score op zuiveldranken en zuivelalternatieven van onder meer Actimel, Alpro en Activia. Uit een rondgang van tv-programma Kassa van vorig jaar september blijkt dat Arla Foods het keuzelogo niet wil gebruiken omdat het 'niet is afgestemd op voedingsrichtlijnen' en er daarmee risico is dat de consument misleid wordt. FrieslandCampina was zich nog aan het beraden.
Het zijn niet alleen de zuivelbedrijven die de Nutri-Score vermijden, ook Unilever is niet van plan het logo op zijn producten te zetten. Een argument dat Unilever Kassa gaf, is dat het in productgroepen bijna onmogelijk is om van een C, een B of A te maken. Een ander bezwaar is dat er geen rekening wordt gehouden met portiegrootte. Verder geeft het concern aan dat het mogelijk is om zaken die een negatief effect hebben op de gezondheid, zoals verzadigd vet, suiker en zout te compenseren met extra toevoeging van vezels, eiwitten en mineralen.
Nog geen zicht op Europese verplichting
Volgens de Europese wetgeving is het gebruik van voedselkeuzelogo's vrijwillig. In Nederland werd Nutri-Score 1 januari 2024 ingevoerd als officieel (vrijwillig) voedselkeuzelogo. Ook in België, Frankrijk, Duitsland, Spanje, Luxemburg en niet-EU-land Zwitserland wordt het logo aanbevolen. In dat laatste land blijkt de steun dus flink afgekalfd.
Er werd door de vorige Europese Commissie gewerkt aan een Europese verplichting van de Nutri-Score op producten. Volgens de Nederlandse overheid is een Europees, verplicht voedselkeuzelogo wenselijk. Dit zou bijdragen aan de vergelijkbaarheid van producten voor consumenten en het EU-speelveld voor betrokken bedrijven op dit punt gelijk maken. Dit liet staatssecretaris van Jeugd, Preventie en Sport Vincent Karremans (VVD) dit jaar aan de Tweede Kamer weten.
De Europese Commissie heeft in haar vorige periode een voorstel voor een verplicht Europees voedselkeuzelogo aangekondigd, maar dat is vertraagd. Karremans: "Hoewel Nederland, samen met andere Europese landen, heeft aangedrongen op publicatie van dit voorstel, is er nog geen zicht op een tijdspad waarop dit alsnog gaat komen." Ook noemt de huidige Commissie volgens de staatssecretaties geen concrete acties.
Organisatie Foodwatch heeft eind vorig jaar documenten uit 2023 naar boven gehaald waarin staat: "Het voorstel van de EU zal geen enkel bestaand systeem kopiëren en plakken". Ook wordt er gesproken over een systeem 'vergelijkbaar met de Nutri-Score' (dus niet Nutri-Score zelf). Een alternatief is echter tot nu toe ook nooit gepresenteerd.
De Europese Rekenkamer concludeerde vorig jaar in een verslag over Voedseletikettering in de EU dat het debat gepolariseerd is geraakt en sommige lidstaten levensmiddelenbedrijven ontmoedigen om de Nutri-Score-regeling toe te passen, terwijl die in andere lidstaten wordt aanbevolen. In Italië is er bij uitstek weerstand tegen Nutri-Score. Zo legde de Italiaanse mededingingsautoriteit in 2022 levensmiddelenbedrijven die het Nutri-Score-logo gebruikte boetes op omdat het logo zonder verdere uitleg consumenten zou kunnen misleiden.
Nutri-Score zou in Brussel door zijdeur zijn afgevoerd
Volgens onderzoeksjournalisten van Radio France is Nutri-Score door de Europese Commissie inmiddels door de zijdeur afgevoerd. Italië zou volgens Radio France naast lobbyisten uit de levensmiddelenindustrie een sleutelrol spelen bij het sterven van een stille dood van de verplichting van het voedselkeuzelogo.
Nestlé trekt nu op de thuismarkt de stekker uit Nutri-Score. De Zwitserse bedrijven Migros en Emmi stopten al een jaar geleden met Nutri-Score. "Meer dan vijf jaar nadat we besloten de Nutri-Score te omarmen, moeten we erkennen dat het keurmerk in ons land nog niet de gewenste acceptatie heeft gekregen", aldus Nestlé in een verklaring. "Veel bedrijven hebben nooit deelgenomen, belangrijke spelers hebben zich teruggetrokken, de politieke steun is afgenomen en het resultaat is dat wij vandaag de dag vrijwel de enigen in onze productcategorieën zijn die de Nutri-Score nog gebruiken." Het gaat om de merken Zwitserse merken Cailler, Thomy, Leisi, Incarom, Chokito, Henniez, Nestea en Romanette. Op producten van merken van Nestlé die in andere landen in Europa worden verkocht waar de overheid het logo wel promoot, blijft het voedselkeuzelogo wel aanwezig, benadrukt het levensmiddelenconcern.
Nederlandse supermarkten hebben Nutri-Score wel omarmd
Waar niet alle voedingsmiddelenproducenten staan te springen om het voedselkeuzelogo, hebben supermarkten het omarmd. In Nederland zijn veel huismerken zijn voorzien van een Nutri-Score. In april bood een groep bestaande uit het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL), supermarkten Albert Heijn, Aldi, Jumbo, Lidl, Plus, een aantal A-merken - Bonduelle, HAK, Iglo en Nestlé (!) - inkooporganisatie Superunie, cateraar Albron,voedingsproducenten Vion en Bobbeldijk en hoogleraar Marketing en Consumentenwelzijn Koert van Ittersum in Den Haag een petitie aan: Versterk hét voedselkeuzelogo Nutri-Score!. Zij pleiten voor meer consumentenvoorlichting, een platform voor de voedingssector voor het delen van praktijkvoorbeelden en een verplichting van Nutri-Score in de Europese Unie.
Groot aanhanger van de Nutri-Score is supermarktketen Albert Heijn. Voor de eigen merken werkt Albert Heijn al sinds 2019 met Nutri-Score. In het duurzaamheidsverslag over 2024 is te lezen dat de supermarktketen Nutri-Score ook gebruikt om de samenstelling van producten te verbeteren. "Zo hebben we bijvoorbeeld de receptuur van onze Italiaanse kant-en-klaarmaaltijden, zoals spaghetti bolognese en pasta pesto, aangepast. Hierdoor zijn deze maaltijden van een Nutri-Score C naar een B gegaan." 48,8% van de eigen merkproducten had in 2024 een Nutri-Score A of B.
In Nederland heeft de keten onlangs aangekondigd Nutri-Score nog breder in te zetten en bij alle producten in het assortiment de Nutri-Score te vermelden op de prijskaartjes, dus ook als het betreffende A-merk dit zelf niet op de verpakking zet (denk aan Arla of Unilever).
