Wat voelen Europese exporteurs van sterke euro?

1 maart kreeg je 1 dollar en 4 cent voor een euro en nu is dat 10 dollarcent meer. Volgens de ICE U.S. Dollar Index, die de waarde van de dollar ten opzichte van verschillende valuta weergeeft, heeft de dollar sinds begin dit jaar zo'n 9% aan kracht ingeboet.

{{dataviewSnapshot(41_1745577014)}}

"De dollar is behoorlijk verzwakt en de meeste internationale handel wordt nog steeds afgewikkeld in US dollars. Voor Nederlandse bedrijven betekent een dure euro dat je exportpositie verzwakt, dat je producten voor het buitenland duurder worden. En Nederland is echt een handelsnatie", zegt Joost Derks, valuta-expert van iBanFirst in de nieuwste Valutapodcast op Boerenbusiness. Derks denkt dat de effecten voor het Nederlandse bedrijfsleven uiteindelijk te overzien zijn, 'afhankelijk van aan welke kant je zit'. "Natuurlijk exporteren wij veel, maar het meeste binnen Europa. We importeren ook heel veel, het meeste uit het Verre Oosten." Die import wordt juist weer goedkoper, geeft Derks aan. "As je kijkt naar Duitsland, wat een veel groter exporterend land is, van machines en auto's en dergelijke, daar zal de impact veel groter zijn dan in Nederland."

Zoals Derks al zegt, hangt het af van met welke landen je handel drijft en ook of je vooral importeert of exporteert. Voor bijvoorbeeld een zuivelbedrijf dat vooral exporteert naar de VS zal er wel een effect zijn. Derks: "Hun producten worden wat duurder in de VS en dan krijg je dadelijk ook nog importheffingen die daar overheen gaan. Nu wordt op alles al 10% geheven. Plus een valuta die 10% is gestegen de afgelopen twee maanden. Die impact op dat soort bedrijven worden dadelijk wel voelbaar."

Om bij het voorbeeld van zuivel te blijven. Het effect van de sterke euro laat zich daar behoorlijk gelden in de afzet buiten ons continent. Voor landen binnen Europa met een andere munt, zoals Denemarken, is de euro de leidende munt, maar nagenoeg alle andere handel wordt in dollars gedaan. Een pakweg 10% hogere euro ten opzichte van de dollar maakt simpelweg dat de Europese (zuivel)producten in zelfde orde van grootte duurder zijn geworden.

Een kwart van de Nederlandse zuivel ging afgelopen jaar volgens ZuivelNL naar bestemmingen buiten de EU, waarvan China de belangrijkste bestemming was, gevolgd door de Verenigde Staten. Bij export buiten de EU wordt zoals gezegd vrijwel alles in dollars afgerekend. Daarbij is dan niet alleen de gewijzigde dollar/eurokoers een hobbel, maar vaak ook de koersverhouding van de dollar en de nationale munt, zoals de Chinese yuan of Indiaanse roepie. Er moet dus twee keer worden omgerekend.

Het is lastig om concreet aan te geven in hoeverre dit tot vraaguitval leidt, maar het geeft volgens zuivelhandelaren behoorlijke tegenwind. In de onderhandelingen wordt door kopers gewillig verwezen dat ze de producten elders goedkoper kunnen inkopen, zo klinkt het. Het effect van de sterkere euro laat zich op dit moment veel meer gelden dan de door de VS opgelegde handelstarieven, hoewel die natuurlijk ook grotendeels zijn uitgesteld voor Europese producten.

Bij de zuivelexport gaat het meestal om melkpoeder, condens of boter(olie). Dat zijn de grote commodity's en het best houdbaar. Binnen het zuivelportfolio ogen de melk- en weipoederexport op papier het meest kwetsbaar voor de sterkere euro. Allereerst doordat hiervan qua volume relatief veel op de wereldmarkt wordt weggezet. Daarbij zijn de poeders meer uitwisselbaar dan bijvoorbeeld bepaalde kaasvarianten, zoals Hollandse Gouda of Italiaanse Parmezaan. Daar komt nog bij dat de Europese melkpoedermarkt al tijden in het teken staat van ruime voorraden, in tegenstelling tot kaas en boter. Het wegvallen van overzeese vraag is allesbehalve wenselijk. Sinds vorig jaar oktober had de DCA-notering van Europese melkpoeder omgerekend naar dollars een duidelijk concurrentievoordeel ten opzichte van Amerikaans product. Dat is sinds begin april niet meer het geval. Deze kentering komt deels door de zwakkere dollar. Daarbij staan de melkpoederprijzen in de Verenigde Staten momenteel onder druk, door een negatief sentiment als gevolg van de handelsoorlog. In Europa bewegen de melkpoederprijzen al geruime tijd zijwaarts binnen een beperkte range. 

Babymelkpoeder is minder gevoelig voor een sterkere euro, doordat deze handel nagenoeg uitsluitend via merkproducten verloopt en daarmee minder uitwisselbaar zijn. (Chinese) consumenten zijn in de regel melktrouw en switchen niet direct bij een prijsverandering.  

Voordelen
De zwakkere dollar heeft ook voordelen. Bijvoorbeeld bij het inkopen van verpakkingsmateriaal. De dollar is in deze markten de leidende valuta. De voordelen wegen echter niet op tegen het effect van de sterkere euro in de prijsvorming, maar geven wel aan dat de situatie genuanceerder ligt dan het soms op het eerste oog lijkt. 

Frites
Voor de fritesexport is het zeer moeilijk om (nu) al conclusies te verbinden aan de sterkere euro. De Nederlandse fritesexport loopt al een aantal maanden stroef en het exportvolume naar de VS kromp vorig jaar met ongeveer een vijfde. 

Fritesproducenten in Nederland en België gingen er begin dit jaar al vanuit dat de licht dalende trend zich zou voortzetten. Dat was ook een belangrijke redenen voor het ongewijzigd houden van de contractprijzen voor telers. Dat de euro nu een stuk meer waard is geworden ten opzichte van de dollar zal de exportsituatie in ieder geval niet bevorderen.

Wat bij frites ook een belangrijke factor zal zijn, is de presentaties van fastfoodbedrijven. Een recessie in de VS, waar economen rekening mee houden, hoeft niet te betekenen dat er minder vraag naar frites komt. Tijdens de kredietcrisis boekte McDonald's bijvoorbeeld juist een recordomzet.

Renteverlaging ECB dempt effect sterke euro
De Europese Centrale Bank verlaagde onlangs de rente met 25 basispunten. Daarmee wordt onder meer het effect van de sterke euro gedempt. Hoewel de ECB zich niet richt op specifieke wisselkoersen, wordt de waardestijging van de euro wordt specifiek genoemd in de monetaire beleidsverklaring van 17 april. Volgens de ECB kan de sterke euro er in combinatie met dalende energieprijzen voor zorgen dat de inflatie in de eurozone daalt. De inflatie in de eurozone zit momenteel al dicht bij de doelstelling van 2% en als de inflatie veel verder zakt, is er kans op deflatie. De inflatie zou volgens de centrale bank nog sterker kunnen dalen door een lagere vraag naar exportproducten uit de eurozone als gevolg van hogere tarieven en het verplaatsen van exportstromen uit andere landen naar de eurozone.

Waar gaat de euro/dollarkoers heen?
Is de neergang van de dollar van tijdelijke aard, of zet deze juist verder door? ING acht het waarschijnlijk dat een euro aan het eind van dit kwartaal $1,13 waard is, al kan de euro volgens de bank tussendoor nog verder pieken. Volgens de bank zou echter wanneer de Fed zwicht voor de druk van Trump en de rente verlaagt, de euro/dollar-koers naar 1,20 kunnen gaan. "Wij zien dit echter eerder als het hoogtepunt van de vertrouwenscrisis van de dollar dan als een nieuwe norm voor het valutapaar. De euro behoudt immers de negatieve effecten van een ECB die dovish is, waarvan wij denken dat die dit jaar nog twee keer de rente zal verlagen. En wij zijn geen grote aanhangers van de opvatting dat de dollar onherstelbaar zijn reservewaarde heeft verloren."

Sinds de lancering van de euro per 2002 is de valuta verschillende keren relatief sterk geweest tegenover de dollar. Van juli 2020 tot in november 2021 stond de euro hoger dan nu ten opzichte van de dollar, maar dat was ten midden van de coronacrisis. Van juli 2017 tot in februari 2019 is de euro ook meer waard geweest dan nu. Ook tussen mei 2003 tot januari 2015 stond de dollar hoger dan nu. Hoogtepunt van de euro ten opzichte van de dollar was tijdens de kredietcrisis. 15 juli 2008 was een dollar €1,599 waard.

Dollar als veilige haven
Er wordt nu wat meer getwijfeld aan de dollar als veilige haven. Dat komt volgens Derks doordat Trump zowel vriend als vijand van zich afduwt en schoffeert. "De vraag wordt openlijk gesteld: is Amerika nog wel een stabiele factor is het nog wel zo'n veilige haven om in te beleggen en je reserves in aan te houden. Dat wispelturige beleid en een beetje uit de heup schieten, dat komt het vertrouwen in de Amerikaanse politiek en economie en financiële markten niet ten goede."  

Als het beleid niet snel verandert dan kan 'de veilige haven status van de Amerikaanse dollar in gevaar komen' verwacht Derks. En dat zal volgens hem een behoorlijke impact hebben op de hele wereld. "A, als je dollars hebt, zijn die steeds minder waard en wil je die dan nog wel aanhouden? B, wil je je dollartegoeden weer terug investeren in Amerika waar de relatie mee onder druk staat? Het is nog niet zover dat de status als veilige haven van de dollar weg is, maar er wordt wel aan geknabbeld."