Directeur van de FNLI, Cees-Jan Adema is blij met de aandacht voor het zesde industriecluster waarvan bedrijven door heel het land verspreid zitten en waar de voedingsmiddelenindustrie ook onder valt. Dat zei hij na afloop van het verkiezingsdebat van FNLI in Den Haag dat vanochtend (26 oktober) plaatsvond.
Kandidaten voor de Tweede Kamerverkiezingen Thom van Campen (VVD), Joris Thijssen (GL/PvdA), Henk Vermeer (BBB) en Tjeerd de Groot (D66) kruisten onder leiding van BNR-presentator Maarten Bouwhuis de degens over onderwerpen als de verduurzaming van de Nederlandse agrofoodketen en het steeds groter wordende probleem voor de sector van het overvolle stroomnet.
Verduurzaming
De deelnemers aan het debat zijn het erover eens dat het bedrijfsleven moet verduurzamen, maar verschillen (deels) van mening over de manier waarop. Henk Vermeer van BBB zegt dat er gefocust moet worden op lokale productie en afzet, maar dat er ook een wereldmarkt is waarop bedrijven kijken waar ze grondstoffen het goedkoopst kunnen krijgen. Het moet volgens hem niet mogelijk zijn om te kunnen importen wat hier niet volgens dezelfde standaarden geproduceerd mag worden (zoals nu bijvoorbeeld wel gebeurt met kooi-eieren uit Oekraïne red.). "Eens", reageert VVD'er Van Campen op dat laatste. Hij vindt dat Nederland meer moet doen om Brussel te overtuigen 'dat de Nederlandse manier dé manier is'. Ministers moeten volgens hem elke week in Brussel 'hun schoenen slijten' en zendingswerk te doen voor een gelijk speelveld. Volgens De Groot moet Nederland niet gaan zitten wachten op een gelijk speelveld en is dat ook 'een beetje een illusie'. Hij pleit voor 'een gelijk speelveld in Nederland', het in rekening brengen van de schade van voedselproductie (6,5 miljard per jaar in 2018 volgens het PBL) en vooroplopen in de kringlooplandbouw.
Netcongestie
De overheid wil dat het bedrijfsleven opschiet met verduurzaming en aangezien veel processen in de voedingsmiddelenindustrie veel energie vragen, is elektrificatie daarbij een belangrijke factor. Het stroomnet zit echter op veel plekken vol en als bedrijf of particulier zelf energie opwekken om uit te wisselen of te verhandelen mag niet volgens de wet. Een afgevaardigde van de Nederlandse tak van McCain, de Canadese wereldmarktleider in diepvries aardappelproducten, was vanochtend in de zaal om het probleem concreet toe te lichten. De aardappelverwerker (en ook producent van groentesnacks) heeft een concreet plan om de fabrieken in Nederland te elektrificeren. Alleen staan die plannen door netcongestie op losse schroeven. De vraag is wat politici McCain adviseren.
Een concreet advies blijft uit, maar de aanwezige politici zijn het erover eens dat er iets moet gebeuren aan netcongestie. De Groot geeft aan dat D66 er voorstander van is dat voorlopers voorrang krijgen op het net. Thijssen (GroenLinks-PvdA) gaat een stap verder. Hij zegt dat de Nederlandse overheid een keuze moet maken welke bedrijven van fossiel, groen moeten worden. Als voorbeeld geeft hij raffinaderijen. Omdat er in de toekomst minder behoefte is aan fossiele brandstof ligt het volgens hem niet voor de hand om daarin te investeren. Hetzelfde geldt wat hem betreft voor kunstmest. Vermeer vindt het 'een glijdende schaal' als de overheid gaat bepalen welke bedrijven wel of niet geholpen worden bij verduurzaming. Straks wordt bijvoorbeeld bepaald dat vleesvervangers, omdat te zout zijn en daarom niet goed voor de gezondheid, buiten de boot vallen, stelt de BBB'er. Op zo'n manier jaag je ondernemingen volgens hem het land uit.
Overvolle wachtlijst
Voorzitter van stichting Cluster 6, Gerrit Jan Koopman vertelt dat er 6.000 bedrijven op de wachtlijst staan voor een nieuwe of zwaardere stroomaansluiting (voor teruglevering van groene stroom aan het net zijn dat er 8.000 red.). Koopman geeft een voorbeeld van een bedrijf dat al subsidie binnen had, maar te horen kreeg dat er tot 2030 geen plek is op het net. Hij roept de overheid op om regio's de ruimte te geven om zelf met oplossingen te komen.
Vermeer vindt dat wanneer je een jaartal op doelen plakt, je moet zorgen dat de infrastructuur op orde is. Thijssen brengt daartegen in dat het doel om in 2040 CO2-neutraal te zijn, is gedicteerd door Europa. Volgens Vermeer moet er zo snel mogelijk een crisiswet komen die het leveren van stroom door andere dan energiebedrijven mogelijk moet maken. "Dit gaat anders complete sectoren de kop kosten", vreest hij. De Groot onderschrijft dat de oplossing deels lokaal gezocht moet worden. Thijssen vindt dat de procedures verkort moeten worden tot maximaal twee jaar. "De wet zit in de weg. We moeten er ruimte voor maken en tot prioriteit maken." Er moet een crisisaanpak komen, vindt de PvdA'er.
Thijssen grijpt het onderwerp ook aan om naar voren te brengen dat energie en CO₂ beprijsd moet worden en de winstbelasting voor bedrijven hoger moet. Hij ziet zich daarin gesteund door de Nederlandsche Bank waarvan de directeur in een interview heeft gezegd dat hogere lonen uit de winst betaald moeten worden. "Herverdelingspolitiek klinkt sympathiek", reageert Van Campen. "Maar het zijn wel de bedrijven die zorgen dat mensen kunnen werken." Duidelijker wordt de scheidslijn tussen links en rechts niet dit debat.
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.