In Oostenrijk is 26% van het landbouwareaal biologisch, daarmee is het lijstaanvoerder in Europa en het grote voorbeeld voor Nederland, dat met 4,4% ergens onderaan de lijst bungelt.
Het Oostenrijkse succes is reden dat de Commissie Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit van de Tweede Kamer het land deze zomer aandoet tijdens een werkbezoek. Want voor 2030 moet in de EU 25% van het landbouwareaal biologisch zijn. Het Oostenrijkse succes is niet een recent verhaal, al voor de oprichting van de Europese Unie koos het land ervoor om in te zetten op biologisch. Het was in die tijd al duidelijk dat Oostenrijk, dat veelal kleinschalige boerenbedrijven kende niet kon wedijveren met grote boeren uit andere EU-landen. De toenmalige regering besloot dat Oostenrijk de delicatessewinkel van Europa zo moeten worden.
Met dat plan werden er begin jaren 90 miljarden Oostenrijkse shillings in de biologische landbouw gepompt, die bestond al in Oostenrijk, maar was op dat moment vooral een niche. Dat leidde ertoe dat tussen 1990 en 2000 het aantal biologische boeren in Oostenrijk met een factor tien groeide. Een stijging die daarna in geleidelijke tred werd doorgezet. Het aantal conventionele bedrijven nam ondertussen af. Wat daarbij hielp is dat voor veel boeren, met name de traditionele melkveehouders in de bergen, de overstap niet zo groot was. Zij gebruikten al bijna geen kunstmest of pesticiden.
Bijzonder was dat deze transitie werd gemaakt onder leiding van de Oostenrijkse Volkspartij (OVP), die net als haar tegenhanger het CDA niet bekend staat om het progressieve landbouwbeleid. De keuze was er niet een van ideologie, maar economie, zei huidige minister van Landbouw Elisabeth Köstinger vorig jaar in de Volkskrant. Oostenrijk steekt de Europese landbouwsubsidies, die het ontvangt sinds de toetreding tot de EU, met name in premies voor overschakelende boeren, investeringssubsidies en toeslagen op biologisch bewerkte grond.
Biologische labels
Een andere factor was de supermarkten die zich halverwege de jaren 90 massaal op de markt voor bioproducten stortten. Supermarkten als Rewe, Hofer en Spar ontwikkelden biologische labels zoals Ja! Naturlich, Zurück zum Ursprung en Natur Pur. De supermarkten zagen in biologisch een manier om klanten naar hun winkels te lokken. Het werkte, als gevolg van milieurampen nam het ecologisch bewustzijn toe en was een groeiende groep consumenten geïnteresseerd in biologisch. Ook helpt het dat Oostenrijkers voorkeur geven aan producten uit eigen land en als het even kan eigen streek.
Er zit ook een schaduwzijde aan het succes van biologisch in de Oostenrijkse supermarkten. De drie eerdergenoemde grote ketens beheersen 90% van de markt in levensmiddelen en 80% van de biologische producten komen bij de klant terecht via een van deze drie bedrijven. Dat is een van de grootste uitdagingen voor de Oostenrijkse biologische landbouw die in 2030 meer concurrentie krijgt uit de rest van Europa als ook daar het biologische areaal omhooggaat. Met een biologisch actieprogramma wil de Oostenrijkse overheid de ontwikkeling van biologische productie stimuleren. Het land wil dat in 2027 het biologische areaal groeit naar 30% en vanaf 2030 gaat stijgen naar 35%. Ook wil het land de vraag naar biologische producten stimuleren, inmiddels is meer dan 10% van de omzet van de Oostenrijkse levensmiddelendetailhandel afkomstig uit biologische voeding. Om die groei te kunnen doorzetten moeten biologische producten meer afzetmogelijkheden hebben en moeten deze producten zichtbaar worden voor de consument.
