De Deense overheid heeft uitgesproken de verkoop van kooieieren eerder te verbieden, zo sprak minister van Landbouw Jacob Jensen woensdag 10 januari uit. De nieuwe wetgeving is onderdeel van nieuwe dierenwelzijnswetgeving waarbij Denemarken vooruit wilde lopen op nieuwe Europese regelgeving.
Inmiddels valt het sterk te betwijfelen of de wetgeving ook echt wordt aangenomen, maar Denemarken schaart zich achter een groep landen die de nieuwe dierenwelzijnsstandaarden op eigen houtje door wil zetten.
De nieuwe deadline voor het verbod is nog niet bekend. In september 2022 nam het Deense parlement al een wet aan die het houden van dieren in kooien verbiedt. Daarbij is gekozen voor een transitieperiode van twaalf jaar. Al is de verwachting dat het uitfaseren van kooi-eieren redelijk pijnloos verloopt. In Denemarken zijn kooi-eieren een marginaal fenomeen. In 2010 werd nog 61% van de Deense eieren in kooien gehouden. In 2022 was dit percentage tot 10,1% gedaald. Dat komt neer op zeven legveebedrijven die kooi-eieren leveren. Deense kooi-eieren worden voornamelijk geconsumeerd in kantines, restaurants, de verwerkende industrie en verwerkt in cosmetica.
In de zomer van 2021 droeg het Europees Parlement de Europese Commissie op om het houden van kooi-eieren in zijn geheel te verbieden. Naast een intensief lobbyproces van 170 ngo's die zich verenigde onder de noemer 'End the Cage Age' speelde een groeiende lappendeken aan aanvullende dierenwelzijnseisen van verschillende lidstaten een grote rol. Zo hadden Duitsland en Nederland al aanvullende wetgeving aangenomen om de minimale ruimte van dieren binnen kooien te verhogen van 750 tot 900 vierkante centimeter. Verrijkte kooien maakten daarmee plaats voor zogenoemde koloniehuisvesting. Een overgrote meerderheid van de Europarlementariërs stemde met het voorstel in. Maar liefst 558 parlementariërs stemde voor het voorstel. Slechts 37 stemde tegen en 87 onthielden zich van stem. Al snel besloot de commissie zich achter het plan te scharen en beloofde eind 2022 om voor eind 2023 met een plan te komen.
Kooi-eieren grootste categorie
In de Nederlandse supermarkt zijn kooi-eieren misschien niet meer te vinden, maar dat betekent niet dat ze niet meer op grote schaal worden geproduceerd. In Europa werd in 2022 39,7% van de leghennen in kooien gehouden. Hoewel de meerderheid van de Europese leghennen kunnen scharrelen, blijft de categorie kooi-eieren binnen de Europese Unie het grootst. Daartegenover staan 37,8% aan scharrelkippen en 15,5% van de leghennen vallen binnen de categorie vrije uitloop. Het aandeel van biologische kippen is 7,1%. Zo blijkt uit de meest recente telling van de Europese Unie. De EU maakt binnen deze data overigens geen onderscheid tussen verrijkte kooien en koloniehuisvesting, wat de minimale standaard in Duitsland en Nederland is. De categorieën lopen namelijk parallel aan de eiercodes. Daarbij wordt geen onderscheid gemaakt tussen verschillende typen kooien.
Opmerkelijk is dat ruim de helft alle landen binnen de Europese Unie voornamelijk kooi-eieren produceert. In totaal worden in vijftien van de 28 Europese landen minimaal de helft van de leghennen in kooien gehouden. Dat Europa toch op een meerderheid aan leghennen met vrije uitloop uitkomt, is omdat een aantal grote landen bijna geen hennen in kooien houden.,Net iets minder dan de helft van alle leghennen bevinden zich in vier landen waar het aantal leghennen dat in kooien wordt gehouden lager is dan het Europese gemiddelde. Zo worden in Duitsland 4,8% van alle leghennen in kooien gehouden. In Frankrijk ligt het percentage op 28,1%. In Italië verblijft 35,6% van alle leghennen in kooien en in Nederland ligt het percentage op 10,4%. Daartegenover springen er twee grote producenten uit waar voornamelijk kooi-eieren worden geproduceerd. In Spanje zijn 68,6% van alle leghennen kooikippen en in Polen wordt 71,8% van alle leghennen in kooien gehouden.
Weerstand
Voor een meerderheid van de Europese lidstaten staat er een hoop op het spel. Het mag dan ook niet verbazen dat er, ondanks de brede initiële steun, flink wat weerstand is tegen de Europese doelen. Het plan dat de Europese Commissie eind 2023 had moeten presenteren ligt er nog steeds niet. In september 2023 bracht de Financial Times naar buiten dat drie ambtenaren verklaarden dat de Europese Commissie de plannen in de koelkast heeft gezet. De belangrijkste reden daarvoor is de inflatie na de Russische inval in Oekraïne. Daarnaast zijn er twijfels ontstaan over het draagvlak in het Europese Parlement. Hoewel de steun in 2021 breed noemen een understatement is, zijn er twijfels of er voor een uitgewerkt plan nog een meerderheid te vinden is. De plannen zijn onderdeel van de Green Deal en inmiddels heeft de Christendemocratische vleugel zich tegen verdere milieumaatregelen gekeerd.
Hoewel er een vrij grote kans is dat de Europese wetgeving toch niet doorgaat, heeft de aanloop voor een versnelde aanname van dierenwelzijnsstandaarden in individuele lidstaten gezorgd. Naast Denemarken heeft Duitsland aangekondigd om het gebruik van kooien in de veehouderij in 2025 stevig te beperken. Naar verluidt is er op de kleinere Zweedse en Noorse markten animo voor vergelijkbare wetgeving. Daarnaast heeft Frankrijk in 2022 de verkoop van kooi-eieren aan consumenten verboden. Waar het Europees Parlement de tweedeling op de Europese markt had willen wegnemen, lijkt de markt onder druk van wetgeving die er misschien wel niet meer komt zijn markt in tweeën te hebben gedeeld.
