Een groeiende onrust is voelbaar op de markt voor zonnebloemolie. Meerdere ingrediënten maken momenteel een markt die bullish aanvoelt. Deze opwaartse prijsbeweging is overigens vooral een verwachting van handelaren en analisten. In letterlijke zin laat de prijs nog steeds een opvallend vlak verloop zien.
Het bullish nieuws zit hem voor nu vooral in het feit dat de prijs minder hard daalt dan in de voorbije maanden. Hij blijft rond de $1.000 per ton schommelen en is daarmee wel stabiel te noemen. In Europa is de belangrijkste factor de uitvoer van zonnebloemzaad en -olie vanuit Oekraïne. Perikelen rond de vernieuwde handelsdeal tussen Rusland en Oekraïne maken het niet eenvoudig om alle vrachten tijdig te laten vertrekken.
Onrust
Tegelijkertijd is er groeiende onrust bij andere Europese landen over de uitvoer van Oekraïense agrarische producten. Die hebben een prijsdrukkend effect op de markten in Polen, Bulgarije, Litouwen, Hongarije en Slowakije. Polen besloot daarom de grenzen met zijn oosterbuur te sluiten, om deze kort daarna weer te heropenen. Nu is het Bulgarije die zijn grenzen sluit met Oekraïne. Het importverbod wordt 25 april van kracht. Onder andere tarwe komt het land dan niet meer in, wat ook geldt voor zonnebloempitten.
Opvallend is die uitspraak wel, gezien de afhankelijkheid van het land voor dit product. Bulgarije produceert op jaarbasis zelf zo'n 2 miljoen ton zaad, maar heeft de capaciteit om nog eens 2 miljoen ton te verwerken. Verwerkers vrezen dan ook voor een tekort aan grondstof om olie uit te persen. Zij zien de marktprijzen voor het zaad niet veranderen door het instellen van een importban.
India laat palmolie links liggen
Een andere ban is die van Indonesië. Het land heeft sinds februari de export van palmolie verboden. Deze plantaardige olie is normaal flink goedkoper dan zonnebloemolie of sojaolie. Een exportverbod laat de situatie kantelen, waardoor India – de grootste olie-importeur ter wereld – voor alternatieven kiest. Een aantrekkende vraag naar zonnebloemolie zorgt daarom voor reuring op de internationale markt. Het is hoogst ongewoon dat India de voorkeur geeft aan andere oliesoorten dan palmolie.
Ondanks de exportproblemen in het huidig seizoen ziet de Oekraïense olieproducentenorganisatie Ukroliyaprom het positief in voor seizoen 2023/24. Een prognose die eerder deze maand verscheen houdt rekening met 11% meer olieproductie, goed voor 5 miljoen ton. De export neemt naar schatting eveneens 11% toe, tot 4,7 miljoen ton. De reden voor deze cijfers is dat het te oogsten volume toeneemt en dat meer zaad in het land zelf verwerkt wordt. De raffinage van zonnebloemzaad staat door de oorlog dit seizoen op een laag pitje.
Meer zonnebloemen
Ook het Oekraïense landbouwministerie houdt rekening met een groter volume zonnebloemzaad. De totale oogst van oliehoudende zaden wordt voor oogstjaar 2023 op 19,2 miljoen ton geraamd, tegenover 18,2 miljoen ton vorig jaar. Het grootste deel daarvan (11,5 miljoen ton) is zonnebloemzaad. Dat is 400.000 ton meer dan in 2022 werd geoogst.
Het huidig sentiment is dus vooral gebaseerd op de korte termijn, waarbij import- en exportbans de wereldwijde handelsstromen beïnvloeden. Voor de langere termijn (lees: volgend seizoen) zijn de verwachtingen positief.
