De coronacrisis. Heel 2020 stond ervan in het teken. Ook in de eerste maanden van 2021 is het nog altijd onderwerp van gesprek. Het sluiten van de horecagelegenheden heeft flink wat gevolgen gehad, ook voor de bierindustrie. Zo daalde de verkoop van bier in de horeca in de Europese Unie vorig jaar met 42%. In Nederland ligt dat percentage zelfs op 70%. Hoe groot is het effect van corona nou precies geweest op de Europese bierindustrie, en wat zijn de verwachtingen voor de rest van dit jaar?
Vorig jaar is de verkoop van bier in Europese horecagelegenheden met 42% gedaald tot 73 miljoen hectoliter als gevolg van de maatregelen tegen het coronavirus. Dat was een jaar eerder nog 126 miljoen hectoliter. In Nederland ligt dat percentage – sinds de eerste lockdown in maart vorig jaar – zelfs op meer dan 70%. De totale bierverkoop lag in Nederland in februari van dit jaar 30% lager dan vorig jaar. Kijken we louter naar de verkoop via Nederlandse horecagelegenheden, dan was de daling voor de vierde maand op rij meer dan 90%.
De lichte toename van de bierverkoop via de detailhandel (waaronder de supermarkten) heeft deze negatieve cijfers - zowel in de Europese Unie (+8%) als in Nederland (+2,9%) - niet teniet kunnen doen. Het resultaat: een netto-daling van circa 9% in het totale biervolume dat vorig jaar in de Europese Unie werd verkocht. Het gaat om een afname van 34 miljoen hectoliter. Hierdoor is uiteindelijk meer dan €3 miljard van de waarde van de bierproductie weggevaagd. Leveranciers van de biersector zag afgelopen jaar een daling van 8% in biergerelateerde aankopen. In harde centen gaat het om ruim €2 miljard.
De toegevoegde waarde die zowel direct als indirect voortkomt uit de Europese bierindustrie is eveneens gedaald. Als gevolg van de coronamaatregelen is de totale waarde met meer dan €15 miljard afgenomen, wat een procentuele daling betekent van bijna 25%. Ook de staatskassen lopen flink wat centen mis. De inkomsten uit belasting over de toegevoegde waarde in de horeca is met bijna 23% gedaald. Concreet gaat het dan om een bedrag van €7 miljard.
Banen op de tocht
Die dalende inkomsten zorgde ook voor flink wat verlies in banen. Het aantal biergerelateerde banen is in de Europese Unie volgens cijfers van The Brewers of Europa afgelopen jaar gedaald naar 1,8 miljoen. Dat was het jaar daarvoor nog 2,6 miljoen. Kortom: een daling van 33%, of 860.000 banen. Ook in Nederland stonden flink wat banen op de tocht. Vooral jongeren in de leeftijd tussen de 15 en 25 jaar, met een flexibel dienstverband, raakten hun baan kwijt. Het aantal jonge flexwerkers in Nederland lag aan het einde van 2020 ruim 60.000 lager dan een jaar eerder in dezelfde periode. Het aantal jongeren met een vaste baan daalde in die periode met 3.000 stuks.
Volgens The Brewers of Europa werd met name de horeca hard getroffen. Meer dan vier op de tien door bier gegenereerde banen vielen in de Europese Unie weg. Het betekende dat bijna 43% van de Europese werknemers hun baan kwijtraakte. Een daling van circa 7,5% was zichtbaar bij de leveranciers aan de biersector. Ook hier werden in Nederland vooral de jongeren geraakt. Jongeren werken immers vaker als uitzendkracht of hebben een bijbaan in de horeca. Daarentegen konden zij vaak wel snel een andere baan vinden, bijvoorbeeld als vakkenvuller in de op dat moment drukke supermarkt of als schoonmaker. Voor de oudere werknemers is dat laatste een stuk lastiger gebleken.
Biertje iets duurder geworden
De Kleinbedrijf Index van ondernemersorganisatie ON kan 75% van de horecabedrijven de rekeningen niet meer betalen. En banken en economen verwachten dat zeker 15% van de bedrijven dit jaar omvalt. Brouwers in Nederland snakken dan ook naar het moment dat de maatregelen voor de horeca verder worden versoepeld. Eind april gingen natuurlijk de terrassen wel open, maar helaas zit het weer niet echt mee. Een biertje is toch lekkerder in de zon, dan met 10 graden in je winterjas. Al trotseren genoeg consumenten die kou wel voor een beetje gezelligheid.
Het is dan ook niet vreemd dat dat drankje op het terras je iets meer kost dan voorheen. Gemiddeld betaal je in Nederland nu zo'n €3 voor een biertje. Maar ook de prijzen voor frisdrank liggen hoger. Dat heeft niets te maken met 'zakken vullen', want alle grote brouwerijen hebben de inkoopprijzen verhoogd. Gemiddeld gaat het om een verhoging tussen de 2,7% en 3,9%. Hoewel de timing van de verhoging niet de schoonheidsprijs verdient, zo vertelt Koninklijke Horeca Nederland, kunnen consumenten er wel begrip voor opbrengen.
Herstellen van verliezen, zeker niet groeien
Ook The Brewers of Europa richt zijn pijlen op heropening van de sector. Het is dé sleutel tot herstel. Het zal volgens de organisatie ook een welkome economische stimulans zijn voor de nationale regeringen. "Met aanhoudende gerichte steun kunnen de regeringen verwachten dat ze ongeveer €11 miljard aan extra belastinginkomsten kunnen ontvangen", zo stellen zij. Maar het moet wel verantwoord kunnen. Opnieuw sluiten, is misschien nog wel schadelijker.
Daarom staat dit jaar ook niet in het teken van groei, maar louter in het teken van herstel. De eerste echte stappen worden voor de horecasector pas in de zomer verwacht. "We verwachten dat de coronamaatregelen dan pas Europa-breed worden versoepeld. Onder meer omdat de verschillende vaccinatieprogramma's dan goed op gang zijn gekomen", aldus The Brewers of Europe. "Maar, met zekerheid zeggen we niets. In veel Europese landen zijn de grenzen namelijk nog altijd gesloten. Ook heerst nog voldoende angst over de diverse coronavirusmutaties."
Volgens de organisatie zal herstel hoe dan ook ongelijkmatig, geleidelijk en gespreid verlopen. "Het zal per land zeer verschillend kunnen zijn. Ook het consumentenvertrouwen speelt een rol. Wat wel zeker is, is dat het de verkoopvolumes onder het niveau van 2019 zullen blijven. Van groei hoeven we dus niet uit te gaan." De detailhandel profiteert hier nog van, maar zal op termijn weer wat terrein verliezen aan de horeca. Maar ook hier wordt geen verschuiving terug naar het niveau van 2019 voorzien. Immers, dat biertje thuis, dat zit inmiddels wel redelijk in het patroon.
