Het aantal producten op de Nederlandse markt dat Fairtrade-gecertificeerd is, is afgelopen maand voor het eerste boven de 10.000 uitgekomen. 'Een mooi resultaat natuurlijk, maar er is ook zeker nog werk aan de winkel', vertelt Meike Koster van Fairtrade Nederland. De Fairtrade Week die van 8 tot en met 16 mei loopt, moet daar een steentje aan bijdragen. Bewustwording is namelijk de eerste stap.
Afgelopen maand is het 10.000ste product in Nederland voorzien van een Fairtrade-sticker. Daarmee is een recordaantal producten in Nederland nu Fairtrade-gecertificeerd. Maar, wat betekent dat? "Fairtrade-producten zijn onder eerlijke voorwaarden ingekocht. De eisen daarvoor zijn internationaal vastgelegd. Vaak zijn die eisen gericht op het hanteren van een bepaalde teeltmethode, het hebben van aandacht voor het milieu en het bieden van goede arbeidsvoorwaarden", zo licht Meike Koster, marketing & communicatiemanager bij Fairtrade Nederland, toe.
Het aantal Fairtrade-producten is afgelopen vijf jaar verdubbeld. Maar, het is niet altijd zo dat het gehele product Fairtrade is, soms is het maar één ingrediënt. "Dat zie je vaak bij chocoladerepen. De cacao is dan Fairtrade, maar de rest van de ingrediënten niet. Die producten hebben ook een wit logo in plaats van een zwart logo."
Minimumprijs én premie
Volgens Koster is overigens nog belangrijker – én daarmee is het keurmerk ook uniek – dat Fairtrade een minimumprijs én een premie hanteert. "Als bijvoorbeeld de wereldmarktprijs voor cacao laag is, dan lijdt de boer in theorie verlies. Bij Fairtrade hebben we vastgesteld dat de boer dan altijd nog een minimumprijs krijgt. Die prijs is gebaseerd op de kosten van duurzame productie. Een inkoper moet die prijs betalen als de wereldmarktprijs lager ligt. Ligt de wereldmarktprijs hoger, dan houden we uiteraard die aan, aldus Koster.
Dan is er ook nog de Fairtrade-premie. Koster vertelt er meer over: "Per doos van 18,14 kilo bananen ontvangen de Fairtrade-gecertificeerde coöperaties en/of plantages $1 bovenop de verkoopprijs. Die premie is overigens niet altijd hetzelfde. Bij cacao is die premie bijvoorbeeld $240 per ton cacaobonen. De bij Fairtrade aangesloten plantages of coöperaties kunnen aanspraak maken op die premie en kunnen gezamenlijk bepalen waar ze die premie aan besteden."
Koster noemt daarbij twee voorbeelden. "Kleine boeren gebruiken het vaak voor verbeteringen op het bedrijf of binnen de coöperatie. In het geval van de plantages wordt de premie vaak gebruikt om het 'leven' van de werknemer te verbeteren. Daarbij kun je denken aan onderwijs of huisvesting."
Aandacht van de consument
Dat het aantal Fairtrade-producten zo hard stijgt, toont aan dat de aandacht van de consumenten steeds beter getrokken wordt. Vorig jaar steeg het aantal Fairtrade-kopende huishoudens tot 90%. Dit zijn 7,1 miljoen huishoudens, meldt onderzoeksbureau GfK. "We zien dus duidelijk dat er steeds meer vraag is naar Fairtrade-producten. Overigens niet alleen bij de consument, ook bedrijven zijn steeds meer geïnteresseerd in het kopen van Fairtrade-gecertificeerde grondstoffen. Vooral als het gaat om cacao zien we een enorme groei", vertelt Koster. "Op dat gebied zijn echt grote stappen gezet, vooral bij de seizoenartikelen. Daarbij moet je denken aan paaseitjes en chocoladeletters. Bepaalde retailers, zoals Aldi, Lidl en Plus bieden die seizoensproducten alleen nog maar Fairtrade-gecertificeerd aan. Dat zet echt zoden aan de dijk."
Tevreden zijn ze bij Fairtrade Nederland echter nog niet. "Er is nog een hele lange weg te gaan. Het marktaandeel in koffie is momenteel om en nabij de 4%. Er is dus nog veel koffie zonder keurmerk of zonder dat er een minimumprijs voor die boeren gegarandeerd wordt." De Fairtrade Week, die van 8 tot en met 16 mei loopt, kan daar een eerste zet voor geven. Met die week wil de organisatie nog meer aandacht geven aan het belang van eerlijke handel. "Deze week toont de relevantie van Fairtrade aan. Consumenten komen er gemakkelijker mee in aanraking, onder meer omdat retailers en fabrikanten juist in deze week met acties komen op gecertificeerde A-merkproducten én met huismerken. De hoop is dat de consument erachter komt dat deze producten net zo lekker zijn, waardoor ze het naderhand vaker gaan kopen."
Of dat ook daadwerkelijk gebeurt, vindt Koster lastig te zeggen. "We hebben we contact met de retailers of de acties goed zijn gelopen, maar we hebben natuurlijk zelf geen producten in het schap liggen. Concrete omzetcijfers hebben we dan ook niet." Licentiehouders rapporteren wel het volume, stelt Koster, maar dat is over een kwartaal gezien. "Uit het onderzoek van GfK blijkt wel dat een bovengemiddeld aantal huishoudens in deze week een Fairtrade product koopt. Dus op basis daarvan zouden we wel kunnen zeggen dat het werkt."
Koffie als prioriteit
Komende jaren ligt de focus voor Fairtrade Nederland vooral op het vergroten van het marktaandeel op koffie. "Maar daarnaast willen we ook inzetten op katoen. Die categorie is echt nog in ontwikkeling, want er is nog heel weinig Fairtrade-gecertificeerde katoen. We zijn daarom in gesprek met diverse bedrijven om meer bewustwording te creëren voor Fairtrade-textiel, zoals handdoeken of beddengoed." Het betekent niet dat de bananen en cacao onderaan het lijstje staan. Volgens Koster is een marktaandeel van 25% in die categorieën niet verkeerd, maar "uiteindelijk wil je als keurmerk niet nodig zijn. Het moet gemeengoed worden. Dat ideaalbeeld is echter nog wel ver weg."
