Nutri-Score, het scoresysteem voor voedingsmiddelen van A (groen) tot E (rood) dat nu al op veel producten in de supermarkt te vinden is, wordt per 1 januari 2024 officieel ingevoerd. Het algoritme werd eerder dit jaar aangepast, maar nog steeds kunnen consumenten er niet vanuit gaan dat een product met een A of B gezond is. En een op de vijf producten die wel in de Schijf van Vijf staan, krijgt een lagere score. "Alleen wanneer een product niet in de Schijf van Vijf staat kan de Nutri-Score gebruikt worden om een product te kiezen met een betere samenstelling", aldus het Voedingscentrum.
Nu al is het logo op veel producten in de schappen te vinden, aangezien er al mee geëxperimenteerd mocht worden. Vanaf 1 januari moet de score ook aan het nieuwe algoritme voldoen. Dan verschijnt bijvoorbeeld op magere melk een B, want de A is alleen nog voorbehouden aan water.
Nutri-Score werkt met een puntentelling. Producten krijgen punten voor suiker, verzadigd vet en zout en calorieën en minpunten voor voedingsvezel, eiwit, groente, fruit en peulvruchten. De Gezondheidsraad bracht vorig jaar november een advies uit op basis van het vernieuwde algoritme en concludeerde dat Nutri-Score was verbeterd, maar adviseerde de aansluiting op de richtlijnen verder te verbeteren. Rode scores sluiten volgens de raad goed aan bij de voedingsaanbevelingen. Het gaat dan bijvoorbeeld om sauzen, koek en chips. Maar groene scores zijn nog niet altijd in lijn met de aanbevelingen, oordeelt de Gezondheidsraad. "Zo maakt Nutri-Score binnen een productgroep niet altijd genoeg onderscheid tussen producten met een meer en minder gezonde samenstelling. Hierdoor krijgen bijvoorbeeld witte en zilvervliesrijst dezelfde Nutri-Scores, net als witte en volkorenpasta."
Veel ruimte voor toevoegen zout en suiker
Juist in de groene categorie is er volgens de Gezondheidsraad relatief veel ruimte voor ongezondere toevoegingen zoals zout en suiker. "Dit kan tot ongewenste effecten leiden (bijvoorbeeld toevoegen van meer zout of suiker terwijl de Nutri-Score hetzelfde blijft, of het wegnemen van de stimulans tot verlaging van zout, suiker en verzadigd vet)."
Verder zouden volgens de raad meer plantaardige oliën en zachte margarines en halvarines een groene Nutri-Score moeten krijgen en is ook bij kaas en vlees meer onderscheid gewenst tussen producten met een meer en minder gezonde samenstelling. Zo krijgt vrijwel alle kaas de score D. Dit terwijl magere kaas (zoals 30+) wel in de Schijf van Vijf staat. Deze afwijking komt ook bij andere producten voor: aardappel(producten), noten en zaden, vetten en oliën, vis, pasta, rijst en andere granen en melk.
Maar liefst een kwart van de producten die niet in de Schijf van Vijf voorkomen, krijgt een A of een B. 19% van de producten die wel binnen het advies van het Voedingscentrum vallen, krijgen een lage score (C, D of E) van Nutri-Score, blijkt uit een analyse van de Nederlandse Zuivel Organisatie (NZO) en Food Safety & Nutrition Consultancy.
Overheid adviseert: eerst kijken naar Schijf van Vijf
Dat de overheid dit probleem onderkent, blijkt uit een infographic van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Als eerste stap wordt consumenten namelijk meegegeven om te kijken of het product in de Schijf van Vijf staat. Nutri-Score is vooral geschikt om te gebruiken voor de producten buiten de Schijf van Vijf, reageert het Voedingscentrum desgevraagd. "Kies je een product dat buiten de Schijf van Vijf staat? Dan is ons advies om dat niet te veel en niet te vaak te eten. Aanvullend kun je Nutri-Score bij deze producten gebruiken door te kiezen voor een product met een samenstelling die volgens Nutri-Score beter is. Maar een product met een A of B is dus niet per se gezond."
De consument moet dus in het ideale geval gewapend met de app 'Kies Ik Gezond?' van het Voedingscentrum eerst van alle producten de streepjescode scannen en als een product ongezond blijkt te zijn met behulp van de Nutri-Score kiezen wel product in het schap dan het minst ongezond is. Of de consument dit begrijpt (en dat ook gaat doen), is de vraag. Uit publieksonderzoek van de overheid dat oktober vorig jaar werd gepubliceerd, blijkt dat ruim een derde van de consumenten denkt dat het Nutri-Score-logo iets zegt over hoe gezond een product is. 43% had overigens helemaal geen idee wat de Nutri-Score betekent. Een derde denkt (ten onrechte) dat het logo gebruikt kan worden om producten uit verschillende productcategorieën te vergelijken.
Geen of zelfs negatief effect op kopen gezonde producten
Stephan Peters, manager voedingsonderzoek en levensmiddelenwetgeving bij de Nederlandse Zuivel Organisatie (NZO), onderzocht samen met Hans Verhagen, eigenaar van consultancybureau Food Safety & Nutrition, de wetenschappelijke onderbouwing van de effectiviteit van de Nutri-Score in de supermarkt (volgens de voorwaarden van de EFSA voor een gezondheidsclaim). Daaruit bleek dat er onvoldoende bewijs is dat Nutri-Score op producten in de supermarkt een significant effect heeft op een gezondere keuze van de consument.
Peters was voorheen als voedingswetenschapper bij het Voedingscentrum betrokken bij het keurmerk het Vinkje dat ter ziele ging omdat de consument het niet begreep. Volgens hem is Nutri-Score hetzelfde lot beschoren. Peters: "Samengevat is het een groot experiment waarvan we aan de voorkant al weten dat er grote risico aanzitten. We weten niet wel effect het gaat hebben op het consumentenaankoopgedrag. Uit de drie studies die ernaar zijn uitgevoerd blijkt geen of zelfs een negatief effect op het kopen van gezonde producten."
Vanuit NZO zegt hij: "Wij vinden dat je als overheid niet een systeem kan uitrollen dat strijdig is met de Schijf van Vijf, wat op basis van wetenschappelijke consensus een goed voedingspatroon is. Dat is ook strijdig met de opdracht van de overheid aan het Voedingscentrum (help consumenten bij het maken van gezonde, veilige en meer duurzame voedselkeuzes red.). Nutri-Score zorgt volgens hem 'alleen voor verwarring' en zet de overheid bovendien 'gewoon het voedingscentrum in zijn hemd'.
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
