Fabrikanten worstelen met het duurder worden van grondstoffen, waarvan sommige extreem. Kleinere verpakkingen lijken een consumentvriendelijke oplossing, maar dat wordt lang niet door iedereen begrepen. Bij het Meldpunt Eerlijk van de Consumentenbond zijn in 2024 250 meldingen binnengekomen van consumenten over kleinere verpakkingen. De Consumentenbond diende eerder drie klachten in over 'gekrompen' verpakkingen in bij de Reclame Code Commissie. Die oordeelde eind vorig jaar dat er van misleiding geen sprake is.
De consumentenbond blijft bij haar standpunt dat wat zij 'krimpflatie' noemt 'ongewenst en consumentonvriendelijk' is en kwam vorige week met het aantal klachten in het afgelopen jaar naar buiten. Het is de zesde keer en in totaal zijn er 1.800 klachten hierover gemeld via haar Meldpunt Eerlijk. De bond vindt ook dat het verkleinen van verpakkingen een onnodige belasting is voor het milieu en tegen de Europese richtlijn verpakkingen indruisen.
Hoge voedselinflatie
Het is een gegeven dat producenten geregeld de inhoud van verpakkingen aanpassen. Soms lijkt een product dan ongeveer even duur terwijl er minder inzit en feitelijk dus duurder is geworden. Kleinere verpakkingen zijn in principe in verhouding duurder voor producent en verkoper, waarmee een prijsstijging die opgevangen wordt vaak nog iets groter wordt.
Zoals bekend is de laatste jaren sprake geweest van hoge (voedsel)inflatie. Over 2022 was de inflatie van voedingsmiddelen en alcoholvrije drank volgens het CBS 10,8% en in 2023 11,9%. Hoewel de voedselinflatie inmiddels een stuk lager is (volgens voorlopige CBS-cijfers over 2024 1,7%), zitten de prijzen blijvend op een hoger niveau. Ook is de inflatie van voeding en alcoholvrije dranken in de laatste maanden van 2024 weer opgelopen. In oktober waren voeding en alcoholvrije dranken vergeleken met een jaar eerder 2,1% duurder, in november 2,5% en december 3,0%. Over januari zijn er nog geen cijfers.
Dit zijn gemiddelden. Bepaalde grondstoffen, zoals cacao en koffie, hebben te kampen met extreme mondiale prijsstijgingen (zie grafieken). Van de vijftien voedingsmiddelen onder de voorbeelden die de Consumentenbond geeft zijn er meerdere waarin chocolade zit. Nesquik, het voorbeeld van de Consumentenbond met de grootste prijsstijging per gram, heeft de verpakking verkleind van 500 naar 300 gram en de prijs in de supermarkt is met 47% per gram gestegen. De fabrikant geeft de hoge cacaoprijs echter niet als reden. Wel dat de Nederlandse consument het product relatief weinig gebruikt en een grote verpakking de houdbaarheid niet ten goede komt.
Dolce Gusto die de prijs met een kleinere verpakking met 16% verhoogde, geeft wel aan dat de koffieprijzen zijn gestegen: "We streven ernaar onze producten zo betaalbaar mogelijk te houden voor consumenten, ondanks de extreme stijging van de koffieprijzen. Daarom hebben we de receptuur aangepast, met als voorwaarde dat de kwaliteit en smaakbeleving behouden zouden blijven. De receptuurwijziging werd op de verpakking aangegeven."
Ook zitten er enkele zuivelproducten onder de voorbeelden. Met name kaas en boter (zie grafiek hieronder) zijn sinds de loop van de tweede helft van 2023 ook weer behoorlijk in prijs aan het stijgen. Maaslander hield de prijs voor belegen kaasplakken gelijk, maar verkleinde de verpakking met 7%. Tegenover de Consumentenbond reageert de onderneming: "De melkprijs is gestegen met 35%. Om onze kaas, ondanks deze hoge stijging, betaalbaar te houden voor de consument, hebben wij gekozen voor een minimale gewichtsvermindering van de kaas in plaats van een prijsverhoging. Het betreft in dit geval 1 à 2 gram per plak kaas in de verpakking."
Melding maken van veranderde grootte niet verplicht
De Consumentenbond diende drie klachten over krimpflatie (over Corona-bier, Van Melle-droptoffees en De Ruijter-hagelslag) in bij de Reclame Code Commissie (RCC). Die wees de klachten af. "De gemiddelde consument kan op basis van het etiket en de verpakking een geïnformeerde aankoopbeslissing nemen, omdat alle noodzakelijke informatie duidelijk en correct is vermeld", oordeelde de RCC. Daarnaast is er geen verplichting om consumenten (actief) te informeren over een volumewijziging. Het is volgens de RCC 'aan de fabrikant om de inhoud van een verpakking te bepalen' en fabrikanten mogen 'de inhoud van een verpakking verminderen als gevolg van marktomstandigheden zonder specifiek hiervan melding te maken op de verpakking met de gewijzigde inhoud'.
Zolang er op de verpakking staat hoeveel erin zit, is er geen sprake van misleiding, oordeelde de Autoriteit Consument & Markt (ACM) al in 2023. Wel liet de autoriteit weten dat fabrikanten transparanter zouden kunnen zijn over de wijziging van de hoeveelheid in de verpakking.