In de Hoeksche Waard in Zuid-Holland staat de Hoeksche Hoeve van zakenpartners Henk Scheele en René de Zeeuw. De aardappeltelers besloten in 2004 hun eigen chips te gaan maken en sindsdien wordt er behalve aardappelen verbouwd ook gesneden, gebakken en verpakt. Hun merken Hoeksche Chips en Boerderij Chips hebben inmiddels allebei een stevige plek in het schap; het ene merk in speciaalzaken en het andere in de supermarkt.
Het bedrijf heeft ondertussen 25 medewerkers (waaronder ook parttimers), allemaal uit de directe omgeving. Hoeksche Chips lanceert nu een nieuwe smaak en een nieuwe verpakking, met een foefje waardoor zelfs de kruimels niet verloren gaan… In Food People vertelt Henk Scheele (rechts op de foto) hierover én waarom de smaak van hun chips juist niet constant is.
Jullie hebben twee chipsmerken, Hoeksche Chips en Boerderij Chips. Wat is het verschil tussen die twee?
"We zijn begonnen met Hoeksche Chips, vanwege de Hoeksche Waard waar we zitten. Dat is een regionaal merk dat te koop is in speciaalzaken. We wilden alle aardappelen die we teelden in chips verwerken. Toen zijn we verder gaan kijken en kwamen we bij supermarkten terecht. De afnemers zeiden: Als Hoeksche Chips ook in de supermarkt ligt, dan zijn wij weg. Boerderij Chips is er maar in drie smaken, Hoeksche in zeven. Het speciale hoekje zul je niet in de supermarkt zien, truffelchips ook niet."
Hoeksche Chips heeft een nieuwe smaak gelanceerd, Salt & Balsamic Vinegar. De verpakking daarvan heeft iets bijzonders: een hoekje aan de onderkant dat je kunt openscheuren als de zak leeg is. Hoe kwamen jullie daarop?
"Bas Korsten, een heel grote man uit de reclamewereld (van reclamebureau Wunderman Thompson, ook de aanjager achter de mammoetgehaktbal van kweekvlees red.) die zat met de kruimels die in de zak blijven zitten en heeft toen dat hoekje bedacht. Hij dacht: Als ik daarmee naar de grote merken toega, dan is dat hoekje er met geluk over twee jaar, en hij is naar ons gekomen. Het is ingewikkelder dan je zou denken, want de folie is al half doorgesneden, dat moet precies via dat lijntje. Een laserlijntje erin snijden is duur en de fabriek die de folie maakt kon het nog niet. Maar zij vonden het ook leuk. Als mensen iets een leuk idee vinden, zijn ze vaak bereid om mee te werken."
Staan er nog meer innovaties aan te komen?
"We proberen altijd iets nieuws te bedenken. We zijn nu bezig met folie voor een zak van monomateriaal, die net zo recyclebaar is als glas. Nu kun je het wel recyclen, maar geen zakje chips meer van maken. Dit omdat er verschillende materialen inzitten. Dat zijn de verbeteringen die je niet ziet. Een andere is: minder zout toevoegen zonder dat dat ten koste gaat van de zoutsmaak. Daar zijn we nu mee bezig. Hoe we dat doen, houden we nog even voor ons zelf."
Samen hebben jullie 230 hectare met in het bouwplan ook suikerbieten, erwten en tarwe. Ongeveer een kwart is aardappelen. Hebben jullie daarmee genoeg voor de chipsproductie?
"Tot nu toe gebruiken we alleen eigen teelt. Dat is heel fijn, want aardappelteelt voor chips is lastiger dan je zou denken. Dat komt nog veel preciezer dan bij friet. Je haalt al het water uit de aardappel en houdt alleen zetmeel over. Het zijn ook andere aardappelen dan die voor friet worden geteeld. Chipsaardappelen zijn rond, friet is langwerpig, en het zetmeelgehalte is veel hoger. We telen vier verschillende rassen en elk jaar proberen weer ook een nieuw ras uit. We telen meerdere rassen omdat we het hele jaar door chips maken en alleen maar oogsten tussen augustus en oktober. Dan is alles van het land, maar in juli van het jaar erop willen we ook nog chips maken. Bepaalde rassen zijn geschikt om vroeg te gebruiken en andere om lang te bewaren. Of er nog uitbreidingsmogelijkheden zijn? Ik denk het wel, hier in de buurt zijn nog veel collega-telers."
Als jullie vier verschillende rassen gebruiken hoe houden jullie dan de smaak constant?
"Niet! Dat is het verschil met de grote merken, we houden de smaak niet constant. Het beste voorbeeld is McDonald's, als je daar nou in Hongkong of Alaska friet koopt, die moet hetzelfde smaken. Maar het is een puur natuurproduct en dat mag je bij ons proeven. Er staat ook op de zak dat de smaak kan verschillen per seizoen. Je moet het kunnen proeven."
Jullie gebruiken zonnebloemolie, aan het begin van de oorlog in Oekraïne was daar een tekort aan. Is dat momenteel weer goed te verkrijgen?
"Ja gelukkig wel. We hebben het ook altijd kunnen krijgen, maar tegen waanzinnig hoge prijzen. We wilden niet van zonnebloemolie afstappen of het mengen met andere olie. Het is nog steeds wel duurder, maar niet meer zo waanzinnig."
Jullie zijn sinds 2004 naast teler ook chipsproducent. Tegen welke hobbels zijn jullie in het begin aangelopen?
"We zijn heel langzaam gegroeid, dat is wel in ons voordeel. Normaal moet je als je start gelijk een behoorlijke maat hebben. Doordat we het naast ons landbouwbedrijf deden, hebben we de tijd gehad om te leren. We hebben eigenlijk alle machines vernieuwd. Zo hadden we een verkeerde weger, maar omdat het een kleintje was konden we gelijk een grotere kopen. We hebben ook moeten leren over de houdbaarheid. Die was in het begin vijf weken, maar winkels willen dat chips vijf maanden houdbaar zijn. We wilden per se geen aluminiumfolie hebben, omdat dat niet recyclebaar is en dan valt het niet mee om langere houdbaarheid te krijgen. Ook gebruikten we eerst gewone zonnebloemolie en zijn we overgestapt op high oleic zonnebloemolie. Zo maakten we steeds verbeterstapjes."
Jullie hebben duurzaamheid hoog in het vaandel. Welke extra stappen nemen jullie voor duurzaamheid?
"Bij de teelt werken we met akkerranden, die lokken insecten die luizen opeten. Vorig jaar hebben we een nieuw pand gekregen met daarbij een tuin die is aangelegd door Natuurmonumenten en gericht is op biodiversiteit. We zijn boer, eerst noemden we dat onkruid, nu noemen we dat wilde planten. Je ziet er vogels op afkomen en er zitten allemaal veldmuizen in. We hebben nu ook een valkenpaar die daar hun maal van hebben. Elke woensdag geven we rondleidingen en laten die tuin dan ook zien. We gaan als het kan ook het land op. Verder kun je heel het productieproces zien, we zijn heel transparant."
Jullie telen On the way to PlanetProof gecertificeerd. Waarom niet biologisch?
"Voorlopig is dat een stap te ver. Je hebt phytophthora, een schimmelziekte, en die komt altijd in die aardappel. Als je dat eenmaal in de aardappelen hebt, moet je ze dood maken. Phythophthora is niet te genezen. Wat biologische aardappeltelers doen zijn rassen gebruiken die heel sterk zijn, maar uiteindelijk komt daar toch phytophthora in. Dan heb je niet genoeg uitgegroeide aardappelen. Waarom er dan toch biologische chips zijn? Die kopen uitgegroeide aardappelen op; als ze niet in Nederland te koop zijn, dan halen ze ze wel uit Spanje."
Wat is leuker om te zijn, boer of chipsproducent?
"Dat is een lastige vraag. Weet je, boer zijn is hartstikke leuk: telen en optimaliseren van gewassen, maar je blijft op je eigen erf en bent erg sterk op je land gericht. Het leuke aan de chipswereld is dat het veel breder is. Opeens heb je de route naar de winkel toe, en de wensen van de klant, wat je als boer nooit belangrijk vond. Het is een nieuwe wereld die opengaat."
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
