De biologische sector maakte in 2023 een turbulent jaar door, maar de cijfers zijn redelijk positief. Biologisch groeit in de supermarkten, maar de ambities die gesteld worden door de overheid liggen echter een stuk hoger dan de groei die zichtbaar is. Er moet wat aan de consumentenzijde veranderen, en die plannen liggen er.
"Een turbulent jaar, met goede dingen en toch ook echt minder goede dingen", zo begon Michaël Wilde, directeur van ketenorganisatie Bionext zijn speech bij de opening van de Biobeurs in Den Bosch afgelopen week. "Het was een pittig jaar met hoge en gestegen kosten terwijl de afzet ook niet zo goed liep. Gelukkig ziet deze afzet er nu een stuk beter uit en gaat het verder de goede kant op", was zijn conclusie.
Biologische markt niet duwen maar trekken
Onlangs werden de nieuwste areaalcijfers van de biologische landbouw bekend. Dit kwam uit op 4,5% van de totale landbouwgrond, een stijging van bijna 9% vergeleken met 2022 volgens het CBS. Volgens demissionair landbouwminister Piet Adema, die samen met Wilde de Biobeurs opende, zijn het mooie cijfers maar gaat de groei van de biologische landbouw wel te langzaam als je kijkt naar de Nederlandse doelstelling van 15% biologisch aandeel in de landbouw in 2023. "Als je goed kijkt naar wat er nodig is per jaar om dit te halen, dan moet er veel meer gebeuren om deze ambitie waar te maken", aldus Adema.
Volgens hem moet er meer bewustheid worden gecreëerd bij de consument over biologische producten. De vraag moet in ieder geval toenemen. Hiervoor moet de markt volgens hem getrokken worden in plaats van geduwd. "Ook supermarkten moeten hier een grotere rol in spelen, met het goed vullen van de schappen met biologische producten. Wanneer deze markt trekt, dan zal het verdienmodel ook voor de boeren verbeteren", aldus Adema.
Evenwicht
De vraag aan de consumentenzijde blijft momenteel beperkt. Roy Meijer, voorzitter van het Nationaal Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK), schetst dit probleem. "Wat wij zagen was dat het ministerie van LNV wat te gemakkelijk dacht over de groei van biologisch. Zij dachten: Als zoveel mogelijk mensen biologisch gaan produceren, dan gaan we stappen maken. Zonder na te denken over de markt en het juiste evenwicht tussen vraag en aanbod." Meijer is bang dat de politiek met het beleid te hard wil gaan en hier geen markt voor is waardoor het verdienmodel juist onderuitgaat. "We moeten goed in de gaten houden dat wat een biologische boer moet verdienen om de kost bij elkaar te krijgen ook mogelijk blijft en er geen overproductie ontstaat door de groei van biologisch."
Supermarkten prominenter met biologisch
Uit cijfers van onderzoek van GfK, gepresenteerd tijdens de Biobeurs, blijkt dat de afzet van biologisch toeneemt. Zo steeg de omzet van biologische producten in 2023 met 42% vergeleken met 2021. De prijs van het biologische assortiment steeg gemiddeld met 9,5% door inflatie in dezelfde periode, dus de stijging is niet alleen het gevolg van inflatie. Met name producten uit het versassortiment worden meer gekocht (+57%). In totaal beslaat het versassortiment 72% van het totale biologische marktaandeel.
Deze omzetstijging wordt volgens Bionext verklaard door de keuze van supermarkten om biologische producten meer en prominenter aan te bieden. Het totale omzetaandeel biologisch komt nu uit op 3,8% van het totale aanbod. Wilde: "Deze gestage groei is heel positief, maar we zien ook dat veel ondernemers het zwaar hebben. Om te kunnen blijven groeien en de ambitie te realiseren, is het cruciaal dat iedereen zijn verantwoordelijk neemt."
De enorme omzetstijging is mede te verklaren door de keuze van supermarkten om biologische producten meer en prominenter aan te bieden, meldt Bionext. Zo heeft supermarkt Plus de laatste jaren een behoorlijk aantal huismerken standaard biologisch gemaakt. Daarnaast maakte de supermarkt bekend dat het uienassortiment ook helemaal biologisch wordt ergens dit jaar. Ook Lidl heeft veel stappen gemaakt in het assortiment biologisch, werd bekend tijdens de Biobeurs. Wel gaf een woordvoerder aan dat het als prijsvechter lastiger is. Albert Heijn blijft de grootste aanbieder van biologisch met 1.900 producten en het assortiment groeide ook. Supermarktketen Jumbo was niet aanwezig tijdens het evenement. De supermarkten spelen een grote rol in de afzet van biologisch. Drie kwart van de biologische verkopen komt voor rekening van de supermarkten.
Hoewel de groeicijfers positief zijn, kan een groter assortiment biologisch tot een nog veel groter omzetaandeel leiden volgens onderzoek. Bij een groter assortiment zou 32% van de consumenten meer biologisch kopen, meldt GfK uit nieuw onderzoek. Ook is er belangstelling naar huismerken van biologische producten, zo geeft 40% van de consumenten aan. 26% zou daadwerkelijk meer biologisch kopen als hun favoriete A-merk een biologisch alternatief biedt.
Gentechvrije sector
Volgens Wilde zijn er mooie cijfers gepresenteerd, maar zijn er ook bedreigingen rondom de biologische sector, zoals bijvoorbeeld de ontwikkelingen in gentech. "Kan onze sector wel gentechvrij blijven? Daar maken wij ons wel zorgen over. Daarnaast zijn we blij dat de overheid zich meer inzet op biologisch, maar aan de andere kant ondervinden wij ook veel hinder van nieuwe wet- en regelgeving." Wilde stelt echter dat er ook veel positieve zaken zijn, waaronder extra subsidie om de biologische markt te ontwikkelen. "Er komt een grote consumentencampagne aan om biologisch te promoten. Daarvoor zijn ook financiële middelen beschikbaar. Ook de provincies lopen vooruit om met biologisch aan de slag te gaan en maken supermarkten goede stappen in de afzet naar biologisch."
