De prijzenoorlog tussen grote supermarktketens woedt al jaren voort. Soms in stilte, soms laait hij in alle hevigheid op. En dat zet grote druk op de zelfstandig supermarkt. Brancheorganisatie Buurtsuper.be luidt in België de noodklok nu er ook steeds vaker gestunt wordt met versproducten.
De macht van de grote spelers lijkt van alledag. Tussen 2003 en 2007 woedde een grote prijzenoorlog tussen Nederlandse supermarktketens. Albert Heijn kondigde een prijsverlaging van 1.000 producten aan, waarop andere supermarkten zich genoodzaakt zagen om te volgen. Grote ketens bouwden hun machtspositie verder uit en de druk op zelfstandige fooddetaillisten nam toe.
Anno 2021 lijkt er weinig veranderd. Vorig jaar nog werd de coronacrisis aangegrepen om 'de consument tegemoet te komen'. Dirk van den Broek kondigde een prijzenslag aan. De retailer verlaagde 1.000 prijzen en legde de kassabon naast die van Jumbo en Albert Heijn. Kortom, de concurrentie werd opnieuw op scherp gezet. Voor zover die nog niet op scherp stond.
Versproducten voor weggeefprijzen
Wat in Nederland gebeurt, speelt ook al jaren in onze buurlanden. Toch lijkt er in België een zekere grens bereikt nu ook verse voeding onderdeel is van de prijzenoorlog. Luc Ardies, directeur van bracheorganisatie Buurtsuper.be, luidt de noodklok. "Er is afgelopen jaren een soort ratrace gaande tussen de grote supermarktketens. De acties worden steeds gekker. Dat zijn we inmiddels gewend op 'droge' voeding en non-food, maar ik ben verschrikt nu ook verse voeding voor weggeefprijzen wordt aangeboden."
Juist op die versproducten kond de zelfstandige supermarkt tot op heden een stukje marge pakken, stelt Ardies. Marge die het verlies door gestunt met overige producten moest compenseren. De cijfers onderstrepen volgens Ardies de ernst van de situatie. "Elk jaar voeren wij een grootschalige rendabiliteitsanalyse uit onder 600 zelfstandige supermarkten. We zien dat de omzetten stijgen, maar stellen ook vast dat het nettoresultaat slinkt. Oftewel: er wordt meer verkocht, maar minder verdiend."
Groeiende druk op leveranciers
De directeur van de brancheorganisatie zet grote vraagtekens bij de levensvatbaarheid van de voedingsketen. "De grote supermarktketens zetten ook leveranciers onder druk. Mkb'ers, inclusief de landbouwers, worden gedwongen om alsmaar goedkoper te leveren. Daarmee komt het businessmodel van de landbouw in gedrang. Bovendien is het de vraag wat er met de kwaliteit van producten gebeurt als leveranciers moeten meedraaien in deze ratrace. Als de druk steeds groter wordt, moeten leveranciers op zoek naar andere manieren om hun marge te behouden."
Het gestunt van supermarktketens waar Ardies op doelt, betreft onder meer acties als 1+1, 1+2, tot zelfs 1+5 gratis. "Tot een aantal jaar geleden was dit soort koppelverkoop in België aan strikte voorwaarden verbonden. Vanwege Europese wetgeving gericht op de consument, uitgaande van het principe vrijemarktwerking, is koppelverkoop inmiddels volledig gelegaliseerd." Nu volgens Ardies grenzen worden overschreden en het systeem op de helling komt te staan, zou de overheid toch weer een aantal beperkingen moeten opleggen.
Verbod op koppelverkoop in Frankrijk
"Ik ben mijn oor te luister gaan leggen bij onze buurlanden en wat blijkt? In Frankrijk geldt er sinds twee jaar een verbod op 1+1-acties met als doel evenwicht in de voedingsketen. Dat betekent dat we andere motieven moeten aanwenden dan consumentenbescherming. Europa zal dan nog steeds toestemming moeten geven, maar in deze context liggen er wel mogelijkheden. Als het in Frankrijk kan, moet het in België en Nederland ook kunnen."
Binnen het Vlaams Parlement hebben alle partijen inmiddels het standpunt ingenomen dat de overheid paal en perk aan moet stellen aan weggeefprijzen bij grote retailers. Nu is het zaak om ook het Federaal Parlement te overtuigen. Ardies: "Zij moet zich afvragen of de markt gedomineerd mag worden door een beperkt aantal spelers. En vooral of dat constructief is. Zo'n 90% van de boeren en andere bedrijven in de voedingsketen betreft kleine en middelgrote ondernemingen. Die zijn in deze ratrace het eerste slachtoffer. We moeten het in West-Europa hebben van de meerwaarde. Als we willen concurreren op enkel prijs, zullen de lageloonlanden de macht overnemen. Van bedrijven als Alibaba gaan we het niet winnen."
